Elektronik harp ile karıştırılan GPS/GNSS sinyalleri havayollarının uçuş emniyetini tehdit ediyor

Elektronik harbin ana hedefi düşmanın elektronik kaynaklı sinyallerinin bozulmasıdır. Ama ya bu sinyaller sivilleri taşıyan havayollarının veya özel uçakları etkiliyorsa? Dünyanın dört bir tarafından bu tür sinyal bozulmaları giderek dana fazla gündeme geliyor. Kaza riski artıyor.

Günümüzde sadece askeri havacılık değil Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS), Küresel Seyrüsefer Uydu Sistemleri (GNSS) yoğun olarak havayolları tarafından da kullanılıyor. Aynı anda uçan binlerce yolcu ve kargo uçağı bu sinyaller sayesinde emniyetle gökyüzünde uçabiliyor.

Ancak, son dönemde artan savaş riski veya bazı bölgelerde çıkan sıcak çatışmalarda elektronik harp yoğun olarak kullanılmaya başlanması, sivil havayolu taşımacılığının uçuş emniyetini tehdit eder hale gelmiş durumdu.

Avrupa’da yaşanan olaylar

Şubat ayında Avrupa Havacılık Emniyet Dairesi EASA, revize edilmiş bir Güvenlik Bilgileri Bülteni yayınladı. Özellikle çatışma bölgelerinde yaşanan elektronik karıştırmaya dikkat çekildi. Riskli bölgeler arasında Doğu Akdeniz, Baltık Denizi ve Arktik bölgeler olduğu belirtilerek GNSS karıştırma ve yanıltma olaylarında bir artışa dikkat çekti. 

Bültende, bazı durumlarda, kesintinin “güvenli bir iniş gerçekleştirememe nedeniyle yeniden yönlendirme veya sapmalara” yol açtığı vurgulandı.

FAA’in 2018 raporu

Bener bir rapor Amerikan Federal Havacılık Dairesi FAA tarafından 2018’de gündeme getirilmişti.

“Kasıtlı GPS Girişiminin Operasyonel Etkileri” başlıklı 2018 raporunda, Havacılık Radyo Teknik Komisyonu (RTCA), Savunma Bakanlığı (DOD) görevlerinden kaynaklanan ulusal hava sahasındaki kasıtlı girişimin etkilerini azaltmak için FAA’ya 25 tavsiye yayınlanmıştı.

Öneriler arasında, FAA’nın yüksek hacimli trafik dönemlerinde GPS sinyali kesintilerini önlemek için Savunma Bakanlığı ile koordinasyon sağlaması, yalnızca ADS-B gözetimi ile hava sahasındaki girişim olaylarını programlaması ve beklenen kasıtlı girişim olaylarının farkındalığını artırmak için notamları değiştirmesi gerekliliği yer alıyordu.

Asya Pasifik bölgesi

Son zamanlarda bildirilen en önemli vakalar Batı Pasifik Okyanusu ve Güney Çin Denizi üzerindeki uçuşlardan geliyor. Avustralyalı Qantas Havayolları hazırladığı raporda özellikle Çin Ordusu’nun kontrolünde olduğu tahmin edilen ve VHF kanalı 121.5’teki parazit konusuna dikkat çekildi. Bu kanal acil durumlarda kullanılıyor.

Parazit, özellikle Qantas uçakları tarafından Avustralya’nın kuzeybatı sahanlığında faaliyet gösteren savaş gemilerinden kaynaklandığı ve GPS sinyallerinde de sorun tespit edildi.

Hava Trafik Kontrol merkezine raporlanıyor

Artan sayıda şikayet sonrasında Qantas Havayolları, yersiz müdahaleyle karşılaşan uçuş ekiplerinin durumu hemen hava trafik kontrol merkezlerine bildirmesi ve inişte de detaylı bir rapor hazırlanmasını istedi.

Konu IFALPA’ya gitti

Olayların artmasının ardından Qantas konuyu Uluslararası Havayolu Pilotları Birliği (IFALPA) üzerinden gündeme getirdi. Diğer havayolu şirketlerinden gelen raporları da birleştiren IFALPA, özellikle Pasifik bölgesinde, Güney Çin Denizi, Filipin Denizi ve Hint Okyanusu’nun doğusundaki askeri savaş gemileri tarafından 121.50 veya 123.45 VHF kanalları üzerinden yapılan elektronik karıştırma konusunda rapor hazırladı. Konu IFALPA tarafından Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’ne aktarıldı.