Ekonomide büyük sıkıntılar, iki yıldır yaşadığımız gibi salgınlar, tüm sektörlerde ciddi kırımlara neden oluyor. Ama bardağın dolu tarafına bakmak gerekirse bu krizler normalde yıllar sürecek teknolojik atılımların yapılmasını da hızlandırıyor. İşte o adımlardan birini, Türkiye’nin askeri pil fabrikası olarak Kayseri’de kurulmuş Aspilsan attı.
Geçtiğimiz günlerde haberleştirdiğimiz Türk Silahlı Kuvvetleri’ni Güçlendirme Vakfı’nın (TSKGV) önemli iştiraklerinden ASPİLSAN’ın önümüzdeki nisan ayında faaliyete geçecek fabrikası, lityum iyon pil üretiminde Türkiye’nin önemli bir ihtiyacını karşılayacak. Yerli hücre pil üretimi ile Yurt dışından yılda 18 milyon adet ithal edilen silindirik pille ilgili bağımlılığımız öncelikle azaltılacak. Daha sonrasında ihraç edilir hale getirilecek.
Aspilsan tarafından Kayseri’de gerçekleştirilen 6’ncı Pil Teknolojileri Çalıştayı’nı YouTube üzerdinden canlı olarak izledim. Aspilsan Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Necati Tekin, çok sayıda yurtdışı seyahatte beraber uçtuğum gazeteci büyüğüm Dr. Şeref Oğuz’ ve Teknoloji Girişimcisi AB Plus Bilişim’in Yönetim Kurulu Başkanı Akın Arslan’a kadar farklı isimlerin sunumlarını seyrettim.
Neden pil?
Şeref Oğuz bugünkü yazısında şunlara dikkat çekiyor:
“Enerji depolama, pil, batarya… Adına ne derseniz deyin, bu alan kritik hale geliyor. Elektrikli otomobiller aslında yürüyen bataryadan ibaret. Ana değer bataryadan geliyor ve eğer bu teknolojiye sahip değilseniz, aslında yeni bir dışa bağımlılık alanı tanımlamış oluyorsunuz.
Türkiye, sahip olduğu rüzgâr ve güneş enerjisi potansiyelinden maksimum faydayı sağlayabilmesi için, güneş hücrelerine, batarya hücre teknolojilerine de hükmetmek zorunda… Bir de kendi ÇİP üretimi olmalı. Elin bataryası bir yere kadar.
Petrolümüz olmayabilir fakat yeni petrol sayılan batarya teknolojilerinde neden olmayalım ve neden Aspilsan, pil teknolojilerinin entelektüel tarlası, akademisi, kuluçkası, dünya şirketi olmasın?”
Kayserililerin kurduğu fabrika
Aspilsan’ın ilginç bir hikayesi var. Nedense Türk milleti olarak zorluklardan ders alıp bir şeylere adım atıyoruz. Yıl 1974. Kıbrıs Barış Harekatı sonrasında ambargo ile ordumuz her türlü konuda sıkıntı çekiyor.
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin talebi ile Kayserili işadamları düğmeye basıyor. Bağış yapılıyor. Fabrika kuruluyor. Askeri ağırlığı nikel kadmiyum olan piller üretilmeye başlanıyor. Bugün Aspilsan Türk Hava Kuvvetleri’nin uçaklarında kullanılan nikel kadmiyum pilleri üretiyor. Ama havacılık diğer sektörler gibi yani cep telefonunundan dizüstü bilgisayara kadar kullanılan lityum-iyon pile geçiyor. Aspilsan da bu yatırımı gerçekleştirdi. Yeni üretim tezgahları yolda. Aralık sonunda ülkemize geliyor. Hedef Nisan 2022’de yeni fabrikada üretimin başlaması.
Aspilsan Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Necati Tekin, yüksek teknolojiye yönelik çalışmaların artırılması gerektiğini, bu kapsamda fabrika olarak pil hücresi üretim tesisini hayata geçirdiklerini söylüyor.
AB Plus Bilişim’in Yönetim Kurulu Başkanı Akın Arslan, Kara Harp Okulu’nu 1992’de bitirmiş. Sonrasında akademisyenlik yapmış. Bugün pil teknolojileri başta olmak üzere teknolojik yatırımlar yapıyor. Türkiye, İngiltere ve Kanada’da şirketleri var.
Akın Arslan diyor ki “Elektrikli otomobil fiyatının üçte birini pil oluşturuyor. 1 kW’lı pil 10 yıl önce 1000 dolardı. Şu an 110 dolarda. Yakında 70-80 dolara inecek. Lityum-İyon piller hayatınımızı enteresan yerlerden etkiliyor. ABD’de evlere kurulan pil sayısı geçen yıl 300 bindi. Bunun 230 bini Tesla otomobiller içindi. Almanya’da 300 bin eve, Avustralya’da 150 bin eve pil teknoloji entegre edildi. Almanya’da Türkiye’nin güneş enerji potansiyelinin sadece yüzde 40’ı var. Her yıl 5 GbW’lık bölüm güneşe çevriliyor. Pil teknolojisi ile bunu aşacağız. Bu yatırımı yapmalıyız. Yatırım çok stratejik Bu süreçte Avrupa’da şu anda pil fabrika değeri 30 milyar doların üzerinde. 11 ülke yatırım yapıyor. Aralık ayının sonunda Tesla 100GWattlık pil fabrikasını Almanya’da açıyor. Bu fabrikada sonra yılda 600 bin araç üretecek”
Aspilsan’ın yatırımı çok önemli
Aspilsan için çok önemli bir yatırım yapılıyor. Bu yatırıma TOGG cesaret edemedi. Diğerleri edemedi. Bu pil hücreleri bir araya geliyor. Bugün ortalama 1800 ila 2000 arasında pil hücresinden var. 7,5 kW’lık evlerdeki pillerde 800 pil hücresi var. Tüm kapasite 21 milyon kapasite var Aspilsan’da. 21 milyon ile ancak 10 bin araç donatırsınız. Ancak 26 bin eve batarya üretirsiniz. Bir uzaydan bahsediyorum. Sadece evlere odaklanda Aspilsan, 3 yılda milyar dolarlık olur.
Güneş enerjisinde çok gerideyiz. Bu kapasiteyi iyi kullanamıyoruz. Hala kömürle uğraşıyoruz. Buna rağmen Türkiye güneş ısısı ile su ısıtmada ilk üçteyiz. Çin ve Amerika var. Köylere kadar var. Almanya’da geçen yıl 300 bin sistem takıldı. 5 ila 11,5 kW’lık sistem bu.
Bir evin ısıtması-soğutması ile bunu karşılayabilirsiniz. Yani 4 kişi eşittir 4,8 kW. Dolar oynuyor. Ama bir evi 8-10 bin dolara ömür boyu dönüştürebilirim. Buna 16 metre kare panel yeterli. Böyle bir konu içinde yarış içindeyiz. Aspilsan şarj teknolojisi ile de ilgilenmek zorunda. Pil ve hızlı şarjı birbirinden ayrı tutamayız.
250 milyonluk Euro’luk hızlı şarj
Tesla 12 saatlik normal şarjı yüzde 80 şarja 30 dakikada ulaşabiliyor. Bunu Alman bir start-up şirketi ile yaptı. 250 milyon Euroluk yatırım karşılığında bu çıktı. 4 yıl önce hayata geçirildi. Bildiğiniz arge kavramı dünyanın her yerinde artık ölmüştür. Arge’yi artık start-up’lar yapıyor”
Gelecek yeşil teknolojilerde
Sitemizde sık sık yeşil teknolojiler hakkında yazılara yer veriyorum. Elektrik enerjisi kullanan uçaklar, kısa zamanda yolcu modelleri ile hayatımıza girecek. Boeing, Airbus, General Electric, Rolls Royce gibi devler bu işin peşinde.
Ülkemiz nasıl uçak motorlarında TUSAŞ Motor (TEİ), Kale Arge ile adımlar atıyorsa, elektrik enerjisi kullanan motorlar için de bir an önce ‘gaza basmak’ gerekiyor.
Çevre hedefleri çok iddialı. Madem fosil yakıtla çalışan motorlarda geç kaldık neden elektrik için gaza basıp bu açığı kapatmayalım?
