Uzun yıllar bir çok pilotun 65 yaşına yani kuralların emrettiği yaşa kadar uçup jübile uçuşlarının haberini yaptım. Ama salgınla birlikte bir çok tecrübeli pilot 65 yaşını beklemeden emekli olma kararı alıyor. Neden pilotlar mesleği bırakıyor?
Geçen hafta kaleme aldığım “Pilotlar kaçıyor” köşe yazısı sizlerden büyük ilgi gördü. Özellikle genç pilotlar, Türk Hava Yolları’nın maaş kesintilerinden rahatsız. Kendilerine çıkış yolu arıyor. Yurtdışına rekor başvuru var.
Bu hafta yaşça daha ileri pilotların durumunu masaya yatırıyoruz. Eskiden son güne kadar uçan, hatta 65 yaş sonrasında uçuş okullarında öğretmenlik, simülatör hocalığı yapan tecrübeli pilotlar sektörün durumu nedeniyle erken emeklilik kararı alıyor. Pilotluğu bırakıyor.
Daha genç, 50-55 yaş ortalamasındaki bir çok pilottan duyduğum “Çocuklar üniversiteyi bitirsin”, “Evin taksitini tamamlayım arkasından emekli olacağım diyenlerden de bunu duyuyorum.
Bu konuyu araştırırken elime şu rakamlar ulaştı:
2020 Mart-2021 Ekim arası 65 yaş altı emekli:
THY: 28
THK: 1
Gökçen Havacılık: 2
Atlas: 4
SunExpress: 2
MNG: 2
SKY : 1
TAILWIND: 1
PEGASUS : 3
DHMİ : 1
Toplam: 45 kaptan pilot 65 yaşından önce emekli olmuştu. Aynı dönem içinde yaş haddinden de 74kaptan pilot emekli oldu. Yani ikisini topladığımızda 119 kaptan pilot sistemden çıktı. Bunlar arasında uçuş okulunda öğretmenlik yapabilen veya simülatörde hocalık yapabilen sayısı ise yok denecek kadan var.
Bu kayıplara 9 vefatı da eklemek lazım. Havacılık sektörü 9 kaptan pilotunu koronavirüs veya başka sağlık sorunları nedeniyle kaybetti.
Ayrıca 2019 yani salgın öncesi ile karşılaştırdığımızda sektörden ayrılan toplam emekli sayısı 59’du. Ve sadece bir kişi 65 yaşın altındaydı.
Neden ayrılıyorlar
Gelir kaybı: Ayrılmanın en önemli nedeni, gelir kaybı. Havayollarının yarım maaş uygulaması ama tam mesai, zorlaşan şartlarda yaşı ileri pilotların mesleğini bırakmalarına neden olabiliyor. Bu kişiler arasında gelecek kaygısı taşımayan yani ödeyecek kredisi olmayanlar, daha ağırlıkta.
Sağlık durumu: Son dönemde pilotaj muayenelerinde standartlar yukarı çekilmiş durumda. Herhangi bir sorun pilota en az 6 aylık uçuşa veda anlamına gelebiliyor. Bir pilotun gelirinin önemli bölümünü uçtuğu uçuş saati oluşturuyor. Yaşanan bir sağlık sorunu veya bir sonraki dönemde de bu sorunun devam edebilmesi pilotların emekli olmasına neden oluyor.
Zorlu şartlar: Koronavirüs döneminde bir çok yeni kural getirildi. Örneğin THY yatı yapamadığı noktalarda Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nden aldığı ek yetki ile fazla ekip ile dinlenme yapılmadan uçuşu gerçekleştiriyor. Bir dönem Hong Kong uçuşları için ekipler neredeyse 24 saatlik mesai yapar hale gelmişti. Bir çok yaşı ilerlemiş kaptan pilot böyle bir riske girmiyor.
Liyakatsizlik ve adaletsizlik: Yazıyı yayınladıktan sonra bir çok pilottan mesaj aldık. THY veya diğer şirketlerde ortak sıkıntılardan biri de liyakatsizlik geliyor. Uçuş işletmede oluşan ‘gruplaşma’ ile öğretmen vasfı olmayan kişilerin ‘bizim gruptan’ denilerek öğretmen pilot yapılması, özellikle bu kişilerin egolarını öne çıkartarak simülatör eğitimlerinde adeta ‘eziyet’ etmeleri motivasyon kaybına neden oluyor. Uçuş programlarında adaletsizlik de dikkat çekici boyutta. Bu durum tecrübeli pilotları zorluyor.
Zorlaşan şartlar nedeniyle deneyimli isimler teker teker kenara çekiliyor. Pilotlarda ciddi bir motivasyon kaybı gözüküyor.
Bakalım sektör nasıl bir önlem alacak? Bu yaklaşım merakla bekleniyor.
