Bayraktar’a sevkiyatı durdurulan parçalar ne kadar önemli?

İngiliz Andair şirketi, Ermenistan Büyükelçiliği’nin talebi üzerine Bayraktar TB2’ler için imal ettiği yakıt valf ve yakıt su tutma sisteminin sevkiyatını durdurdu. 2. Dağlık Karabağ Savaşı’nda yoğun olarak kullanılan TB2’ler bu ambargodan etkilenecek mi?

Geçen yıl, Baykar tarafından geliştirilen Taktik sınıftaki İHA sistemi Bayraktar TB2, bir çok operasyonda öne çıktı. Yıllardır hem terör örgütü PKK’ya yurtiçi ve yurtdışı noktalarda TSK envanterinde göz açtırmayan TB2, başarısını önce Libya’da sürdürdü. BM tarafından tanınan Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin aldığı TB2’ler darbeci General Hafter güçlerini birçok noktada söküp atılmasına katkıda bulundu. 

Sonrasında ise TB2’ler Dağlık Karabağ’da sahneye çıktı. Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri, TB2’ler ve İsrail yapısı dolanan mühimmatlar sayesinde Ermenistan’ı ağır bir şekilde mağlup etti. Yıllar işgal ettiği Dağlık Karabağ’dan söküp attı.

ARKA ARKAYA AMBARGO

Geçen yıl yaşanan bu gelişmelerde önce Kanada tarafından iki önemli ambargo geldi. Biri kullanılan Rotax 912 serisi motorların imalatçısı Bombardier’den şirketindendi. Bombardier, keşif İHA sistemi olarak kullanılan TB2’nin silahlı hale getirilmesi sonrasında Rotax motor teslimatını durdurdu. Bunu Wescam imalatı MX15 kamera sevkiyatı izledi.

Baykar bu iki önemli adımı TEI imalatı PD170 motoru ve ASELSAN CATS kamerası ile aştı.

Kanada’nın tutumu sonrasında İngiliz şirketin de yakıt valf sistemi konusundaki tutumu da olayın Ermenistan’ın İngiltere Büyükelçiliği talebiyle gelişmesi ilginç bir yaklaşım oldu. 

50 DOLARLIK PARÇA

Andair, bir çok tek motorlu uçak, ultralight gibi sınıftaki hava araçları için yakıt valfi üretiyor. TB2’de bu valften iki adet mevcut. Yedekli olarak kullanılıyor. Yakıt deposundan motora valf üzerinden yakıt akışı sağlanıyor. Biri tıkanırsa valf bunu kapatıyor, ikinciden akış sağlanıyor. 

Diğer parça ise yakıt içindeki özgül ağırlığı daha farklı olan suyu tutuyor. Uçuş sonrasında yakıttaki suyu ayıran bu basit parçadan su bakım ekipleri tarafından alınıyor. Her iki parçanın da değeri 50 dolar.

Baykar’ın bu parçaları tercih etmesinin nedeni, havacılıkta yoğun olarak kullanılması, kendini ispat etmiş olması. Andair, bu konuda alternatifsiz de değil. Dünyada bir çok şirket üretim yapıyor. Hatta Andair’in web sitesine girip bu parçaları kredi kartı ile sipariş de edebiliyorsunuz. Kimse bir şey sormuyor.

BU PARÇALAR ÜRETİLEBİLİR Mİ

Basit tasarıma sahip bu parçaların yerli olarak imalatında her hangi bir sorun yok. Ancak bir hava aracında her şeyi yerli yapacağım dediğinizde karşınıza binlerce parça çıkıyor. Bunlarla zaman kaybetmek yerine kendini ispat etmiş, sorunsuz sistemlerle başka konulara odaklanmak çok daha önemli.

AKINCI İÇİN YAPILDI

Konuyla ilgili yaptığımız araştırmada, benzer yakıt valflerinin ve su tutucularının Akıncı’da Baykar’ın kendi imkanları ile geliştirdiğini tespit ettik. Yani gerektiğinde bunun yapılması da önemli bir konu.

YERLİ VE MİLLİ 

Özellikle savunma konusu Türkiye’de çok popüler. Bazen farklı mecralarda konu aşırı hassas ele alınıp ‘yüzde yüz yerli milli’ yaklaşımı ile gerçeklikten uzaklaşıyor. Bir taraftan da insanlar ‘Neden bu kadar yabancı parça var’ diye sorabiliyor. Her iki sorunun temelinde yerli-milli kavramının karışması yatıyor.

Örneğin yıllarca TUSAŞ F-16 parça imalatı yaptı. Montaj hattı kurdu. Çok sayıda uçak üretti. F-16 bu açıdan bakıldığında yerli imalat oldu. Ama genel tasarımın ne mühendisliği bize aitti, ne de mülkiyet hakları.

Milli dediğinizde ise tasarımı, mühendislik hakları, satışı konusunda tek yetkili olduğunuzda diyebileceğiniz bi konu bazen fazla eğilip bükülebiliyor. TB2’de olduğu gibi Rotax motor, MX15 kamera ile Baykar milli bir sistem yapıp bunu başarıyla ihraç edebiliyor.