Bir yıl önce ne hayaller kurarak 2020’ye girdik… Ne bulduk? Ne gördük… İşin kötüsü korku filmi gibi olan 2020’de de bu işler bitecek gibi değil. 2021’de de karanlık günler bizleri bekliyor. İleride aydınlığı görüyoruz ama ulaşabilecek miyiz bilmiyoruz…
Enteresan gelişmelerden biri de Türk Hava Yolları’nda yaşanıyor. Bu yıl iki A350 alan, 2021’e de sadece 3 adet A350 teslimatı planlayan THY, ilginç bir adım attı. Filodaki 9 Airbus A330 Türk Hava Kuvvetleri’ne geçmesi için görüşmeler yapılıyor.
Eğer plan gerçekleşirse, A330’lar, Kayseri Hava İkmal Bakım Merkezi Komutanlığı’nda bakım ve modifikasyondan geçirilecek. Hedef, Airbus’tan gelecek kitler ile bu uçakların tanker-askeri nakliye görevlerinde kullanılması için gerekli modifikasyonların yapılması.
Malum Türk Hava Kuvvetleri envanterindeki en kritik uçakların başında nakliye uçakları geliyor. Kayseri Erkilet merkezli Airbus A400M’ler, modernize edilen C-130’lar yoğun mesai içinde. A330’ların tanker görevlerinin yanı sıra gövde içi ve gövde altı kargo taşımada kullanılabiliyor. A330’lar bu konuda kargo operasyonu için Hava Kuvvetleri’ne önemli destek verebilir.
Diğer tarafta ise 1950’li yıllarda imal edilmiş KC135R uçakları var. İncirlik merkezli tanker uçaklar yavaş yavaş ekonomik kullanım ömürlerinin sonuna geliyor. KC135R’ler, A330’lar ile değiştirilebilir.
Henüz görüşme aşamasındaki bu adım henüz sonuçlanmadı. Ama gerçekleşirse uçakları elinden çıkartan Türk Hava Yolları için önemli bir yükün paylaşılması, Türk Hava Kuvvetleri için ciddi destek ve ek filo, tanker uçak için de önemli bir adım olabilir. Bakalım ilerleyen günlerde neler göreceğiz?
PEGASUS’A 737 MAX TEKLİFİ
Pegasus küçük ve hızlı balık olarak çok seri hareket edebiliyor. Dört adet kendi malı Boeing 737-800 uçağını satan Pegasus, bir A321neo finansmanını da geçtiğimiz günlerde yenilemişti.
Şirketin uçak alımını Airbus’a kaptıran Boeing şimdi önemli bir adım atarak Pegasus’a 737 MAX öneriyor. Bu uçaklar, ekonomik zorluk içinde olan Norwegian Havayolları için üretilmiş 737 MAX’ler.
Boeing diyor ki, “Elinde737-800’ler var. Pilotlara-teknisyenlere ek eğitim ile bu uçakları ucuz yollu kullanabilirsin”. Bakalım Pegasus bu teklife ne cevap verecek?
BİLİRKİŞİ Mİ, KİK RAPORU MU
Eskiden uçak kazalarında pilotlar vefat etmişse sorumluluk onlara yüklenir, mahkeme süreci kapatılırdı. En son yaşanan Pegasus kazasında ilginç bir gelişme oldu. Mahkemeye bilirkişi heyeti raporu sundu. Kaptan pilot, ikinci pilot, iki kontrolör ve HEAŞ ‘kusurlu’ bulundu.
Raporun tamamı elimde değil. Keza raporu havacılık açısından inceleyecek ve yayınlayacak Kaza İnceleme Kurulu (KİK) raporu da henüz hazır değil. Hoş hazır olsa da bu raporun kamuoyu ile paylaşılması ‘yasak’.
Doğru olan mahkemenin bilirkişi raporu mu yoksa bu konuda uluslararası geçerliliği olan KİK mi? Bu mahkeme bir kez daha gösteriyor ki, KİK raporlarının artık kamuoyu ile paylaşılması şart. Yoksa ikilikler, farklı bakışlar hayatımızda olmaya devam edecek.
THK BORÇLARINI YAPILANDIRDI
Kötü yönetimle farklı farklı işlere giren, etrafa para saçan Türk Hava Kurumu, maddi açıdan çıkmaza girmişti. 1 milyar 850 milyon TL borç yapan kurum sonunda tüm borçlarını yapılandırdı. Türk Hava Kurumu Kayyum Heyeti Başkanı Cenap Aşcı, 17 Aralık 2019’da başlayan ve bir yıllık sürecin tamamlandığını açıklayarak 10 bankaya 1,5 milyar TL’lik borç, 200 milyon TL’lik vergi ve SSK borcu yapılandırıldı. Bankalara olan borçlar 2 yıl ödemesiz, 8 yılda ödenmek üzere yüzde 7 faizle yapılandırıldı. İlk ödememiz 2023 yılının ocak ayında başlayacak. Ödemenin olmayacağı 2 yılda sermaye ve yatırım için ihtiyaçlarımızı gidereceğiz, Kurumun faaliyetlerini yeniden canlandıracağız”
Bu yaz koronavirüs nedeniyle kurs açamayan THK, 2021 yazı için tekrar kurs açmayı hedefliyor. İnsansız Hava Araçları konusunda faaliyetler yapılacak. Ayrıca Efes Havaalanı da uluslararası dropzone yani paraşüt atlayış merkezi olarak faaliyet gösterecek.
Söz THK’da. Neler oluyor, neler yapılıyor takipteyiz.
Bakn bu yazı hayli aydınlatıcı. Bilirkişi mi KİK raporu mu sorusunun cavabı basit aslında. Raporun kamuoyu ile
paylaşılmaması ne demek ? Olur mu böyle saçmalık ?
Üff, hayal gibi sanki, nerden nereye, A330’lar tanker ucagi. Biz 1960’lerde Balikesir’de büyüdük. Alarm zamaninda bir T-33 veya F-84 kaldirilir, sehrin üzerinde 3 tur attirilir, alcak irtifada, tam gaz tabii, anlamayan kalmazdi. Sadece 1, 2 dakika icinde sokaklar göreve kosanlarla dolardi. 5, 6 yasinda olan biz cocuklar icin, asla unutulmayacak anlar. Sonra Almanya’daki yillar. Ilk Fantom’lar gelmeye baslamisti, yil 1974/1975. Ancak haftasonlarinda alabildigimiz Türk gazeterindeki mansetler, „Türk Fantomlari Geldi“. Hemen mansetin altinda yayinlanan resim ise THY’nin B-727 yolcu ucagi. O zamanlar Türk gazeterinde her yerde satilmiyordu, sadece büyük kentlerin istasyonlarinda vs. Yani Cumartesi günü trenle o zamanki baskent Bonn’a gidilir (25 km) ve gazete alinirdi. Ve bu gazete tam 1 hafta boyunca okunurdu. Nerden nereye. Tuncay DENIZ.
Üst üste kazalar yaşandığı için Avrupa’da yerde yatıp uculmayan Tui’nin satıp kurtuldugu uçaklar Pegssusa geldiyse yazık.
Bu “tanker uçak” konusu hayli ilginç. Önce bir durum tesbiti yapacak olursak:
1) TuAF envanterindeki KC-135R uçakları artık faydalı kullanım ömürlerinin sonuna geliyor. Benzer uçakları kullanan Fransa ve Singapur Hava Kuvvetleri de bunları yeniledi/yenilemekte. Hatta TuAF’ın uzun mesafeli operasyonları (Libya gibi) nedeniyle eldeki KC-135 filosunun sayıca yetersiz kalması da ayrı bir olasılık…
2) TuAF için en olası/makul yenileme Airbus 330MRTT modeli olmakta. Amerika’dan yeni (B767 gövdesi üzerine geliştirilmiş) ve halen üretimdeki (hatta üretimine yeni başlanmış sayabileceğimiz…) KC-46’lardan temin etmek çeşitli nedenlerle “hayal”! Tabi, bu arada Türkiye’nin AB ile olan ilişkileri ve de Airbus A330MRTT’lerde kullanılan Amerikan hatta AB kaynaklı komponentler nedeniyle de durumda bazı soru işaretlerini getiriyor.
3) Bu açıdan bakılırsa TuAF’ın, TK’nın artık yaşlanmaya başlamış 330’larını modifiye edip tanker/nakliye uçağı olarak kullanması 10-15 yıllığına makûl bir ara çözüm gibi duruyor.
Şimdi, Airbus 330MRTT’ler Airbus’un bildiğimiz A330-200 serisi üzerine, aynı gövde ve kanatları kullanarak geliştirilmiştir. Üstelik, 330’lar kanat yapısı 4 motorlu 340’ların kanadıyla aynı olduğundan, kanat içi yakıt taşıma alt yapısının hazır olması sayesinde bu 330MRRT’lerde, 340’lardaki 1 ve 4 no’lu motorlara yakıt sağlayan sistemden yararlanarak kanat altlarına da yakıt ikmali yapabilecek pod’lar takılabilmekte (buna “probe-and-drogue” sistemi deniliyor ama şu günkü haliyle TuAF savaş uçaklarıyla uyumlu değil…) Ancak, 330MRTT’lerde aynı KC-135’lerde kullanılan “flying boom” sistemi de kullanılmakta. TuAF uçakları buna uyumlu.
Bu açıdan TuAF için modernize edilecek 330’larda da “flying boom” sisteminin kullanılması söz konusu olacaktır. Ancak bu modifikasyon, kanat altı pod kullanan sisteme göre daha pahalı, daha uzun sürede yapılabilecek bir modifikasyon da olacaktır. (Sonuçta gövde yarılacak, içeriye yakıt tankları, boom operatörü bölümü vs. konulacak!…)
Ancak işin bir başka yönü var. Yukarıda TuAF’a devredilmesi olası 9 uçaktan bahsedilmekte. TK bünyesinde de 13 adet 332 bulunmakta. İş burada biraz çatallaşıyor. Zira: bunlardan 5 adedi artık TK’nın “öz malı” olmuş an itibariyle en yaşlısı 15.3, en genci 14.5 yaşında olan 330-203 serisi uçaktır. Bunlar tam ER modelleri olup, ETOPS sertifikalıdır. Bu 5 uçakta GE, CF-6 serisi motorlar kullanılmaktadır. Diğer 8 uçak ise ilk olarak Brezilya TAM tarafından çok da uzun süre kullanılmadan kiralama şirketlerine iade edilmiş, bilahare TK tarafından operasyonel kiralama ile alınmış uçaklardır. Bunların en yaşlısı 13.2, en genci 9 yaşındadır. ER modeli olmayıp, muhtemelen ETOPS’ları da yoktur. Bunların şu anda sahibi konumunda iki kiralama şirketi gözüküyor; mevcut olumsuz sivil havacılık ekonomisi içinde bunları ayıla bayıla TK’ya ve/veya TuAF’a satmak isteyeceklerdir. Ancaaak, bunlar 330-223 serisi uçaklar olup PW 4168 serisi motorlar kullanmakta.
TuAF motorları açısından karma bir filoyu kabullenmek isteyecek midir??? Bence bu sorunun cevabı olayın sonuçlanmasına ışık tutacaktır!