GÖKBEY helikopteri test için neden Erzurum’a değil de İsveç’e gitti?
Geçtiğimiz gün Türk Havacılık ve Uzay Sanayi (TUSAŞ) T625 GÖKBEY helikopterinin önemli bir testi daha tamamladığını açıkladı. GÖKBEY yaklaşık 1 ay boyunca dünyanın en soğuk iklimlerinden biri olan İsveç’in Kiruna şehrinde uçtu. Peki GÖKBEY neden Türkiye’nin en soğuk bölgelerinden biri olan Erzurum veya Ardahan’a gitmedi?
TUSAŞ’ın yolladığı bülten ve videonun ardından hemen kanalıma bir video hazırladım. Ancak gelen yorumların bir bölümü testlerin ülkemizde neden yapılmadığını soruyordu. Hatta “Bu ekonomik krizde neden paralar yurtdışına gidiyor” diyenler bile vardı.
Bu arada GÖKBEY’in geçen yıl Erzurum’a gittiğini ve ‘yüksek irtifa’ testlerinin yaptığını, gayet iyi de performans sunduğunu belirtelim…
Öncelikle testler o hava aracında uçanlar için çok detaylı, muhtemel hava aracının hayatında bile karşılaşmayacağı şartların kat ve kat fazlası oluşturularak gerçekleştiriliyor. Bu nedenle nasıl 2019’da HÜRKUŞ yüksek irtifa testleri için Bolivya’ya götürülmüşse, GÖKBEY de soğuk hava testlerinin en iyi şekilde yapılması için İsveç’e, daha alçak irtifada soğuk hava testleri için gitti.
İşte o sorulara cevaplar
- Erzurum, Iğdır çok soğuk niye gitmedi?
Çünkü son 80 yıllık ortalamarda Ocak ayında ortalamalar Erzurum -9, Iğdır -11 santigrat derece. İsveç’in kutup bölgesi -30 santigrat derecelerde. Sistemlerin testi için dondurucu şartlar çok önemli.
İsveç in seçilmesinin nedeni sadece soğuk hava olması değil aynı zamanda deniz seviyesi olması. Bu testlerdeki amaç en düşük sıcaklığı deniz seviyesinde bulmaktır. Havacılıkta bu tür testler, İsveç’te Kiruna’nın yanı sıra Kanada Yellowknife ve Finlandiya Rovaniemi de yapılır. Bunların hepsi kutup şartlarını sunar.
- Doğu Anadolu’nun çok soğuk bölgeleri var ama
Var ama testler için helikopterin inip kalkabileceği o irtifada meydan var mı? Heliport var mı? Test ekibinin verileri takip edeceği sistemler oraya taşınabiliyor mu?
GÖKBEY ekibi ayrıca geçen yıl deniz seviyesi testleri için Kocaeli’ndeki Cengiz Topel Deniz Hava Üssü’ne gitti. Deniz seviyesinde helikopterin performansına bakıldı. Geçen yıl yapılan testlerde en düşük hava sıcaklığı 8 ila 10 santigrat dereceydi. Bu testleri de GÖKBEY başarıyla geçti.
- Bu testler Türkiye’de yapılamıyor mu
Gerekli sıcaklık ortamı olsa bir noktada kurulabilir mi? Maliyet etkin olursa tabi ki olur. Bu arada örneğin Airbus A350 yolcu uçağını soğuk hava testleri için Kanada’ya götürdü. Hatta ABD Hava Kuvvetleri’nin Florida’daki soğuk hava merkezinde derin dondurucu haline getirilmiş dev hangara bile uçağını soktu.
Boeing ise daha bugün 777-9’u Karayiplerde Curaçao’ya götürdü. Kimse “Avrupa’da veya ABD’de bu tür yerler yok mu” diye sormuyor…
İşin sertifikasyon tarafı
Bu soru gelmedi ama bir de işin sertifikasyon tarafı var. TUSAŞ GÖKBEY ile dünya pazarı için önemli bir boşluğu yakaladı. Türk Silahlı Kuvvetleri ve askeri ihtiyaçların dışında GÖKBEY sivil alanda çok rahat pazar şansı bulabilecek bir helikopter. Sivil pazar için de sertifikasyon lazım. Bu testler için bir yandan da EASA olarak adlandırılan Avrupa’nın ortak havacılık otoritesi için de testler yapılıyor. Sertifikasyonunuz varsa dünyaya sivil pazara bu helikopteri satabilirsiniz.
- İsveç ile aramız kötü ama…
İsveç’in NATO’ya alınması için onay verince uzun yıllardır iki ülke arasında sorun olan PKK, PYD, FETÖ gibi terör örgütleri İsveç açısından ‘terör listesine’ alındı. İsveç Türkiye’ye silah ambargosunu kaldırdı. Yani iki ülke ilişkileri eskisi kadar kötü değil.
Sonuç olarak TUSAŞ helikopter konusunda T129 ATAK’tan sonra kendi tasarımını yapıp bunu Jandarma’nın envanterine sokarak çok önemli bir adım attı. Jandarma Havacılık, dünya döner kanat pazarında çok önemli bir kullanıcı. Her türlü hava şartında helikopterinin tekerinin değmediği ülkemizde bir karış toprak yok.
Jandarma tüm bu testleri gördü. Ardından GÖKBEY’i envanterine aldı. Şimdi çok iyi bir helikopter kullanıcısı olarak uçacak. Güvenlik operasyonlarından doğal afetlerde yardıma kadar Jandarma’nın T625 GÖKBEY’leri uçacak. Geri dönüşler, TUSAŞ mühendislerinin ellerinde helikopteri daha da mükemmelleştirecek.
İkinci paket üretimde bu artı değerler helikopterlere uygulanacak. Sonraki hedef 50’lik pakette TEI’nin geliştirdiği TS1400 yerli motorla GÖKBEY’i göreve çıkarmak.
TUSAŞ, sadece Türkiye değil, dünya pazarında kendini GÖKBEY ile döner kanatta daha da tanıtacak.
