Avukat Tuğba İNCEL
Tüm dünyadan işten çıkarma haberleri geliyor. Peki bizdeki durum ne olacak? 17 Nisan 2020 tarihi itibariyle ve 3 ay geçici süreyle, işverene fesih yasağı getirildi. Cumhurbaşkanına bu 3 aylık süreyi 6 aya kadar uzatma yetkisi verilmiştir. Covid-19 virüsü salgınında çalışanların olumsuz etkilenmesini en aza indirmek için getirilen yasak normalde 17 Temmuz’a kadar devam edecekti. 3 aylık uzatma ile birlikte yasak 17 Ekim’e kadar uzatılmış olacak.
Yasak kapsamı dışında olan fesih halleri 4857 sayılı Yasa’nın 25/II hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerdir. Ayrıca, ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler başka kanunlarda düzenlenmişse işverenin bu kanunlara dayanarak fesih yapması yine yasak kapsamı dışındadır. Örneğin; Türk Borçlar Kanunu 437. maddede işverenin akde aykırılık sebebiyle yapacağı haklı fesihler, yine 6356 sayılı Yasanın 70. maddesine göre işverenin haklı feshi yasak kapsamı dışında kalır.
Bu fesih yasağı, sadece 4857 sayılı Yasa kapsamında çalışanlar için değil hangi kanun kapsamında olursa olsun iş veya hizmet sözleşmesiyle çalışanların tamamı için geçerlidir. Buna göre; hava taşıma işinde çalışanlar, basın işçileri, gemi adamları, ev hizmetlileri, 4857 sayılı Yasa kapsamı dışındaki tarım işçileri ve Borçlar Kanunu kapsamında çalışan diğer işçiler fesih yasağı kapsamındadır.
Ayrıca bu yasak, sadece işveren fesihleri için söz konusudur. Yani yasal düzenleme, işverene belli sebeplerle geçici fesih yasağı getiriyor. Yani; işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler hariç diğer haklı ve geçerli sebeplerle fesih yapamayacak. Eğer işveren bu fesih yasağına uymazsa feshedilen her işçi için feshin gerçekleştiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası söz konusu olacaktır. Aynı zamanda, böyle bir fesih açıkça kanuna aykırı sayılacağından işe iade veya kötü niyet tazminatı davalarında işçi lehine karar verilmesi söz konusu olacaktır.
EN ÇOK SORULAN SORULAR
Soru: Fesih yasağı süresince, sağlık sebepleri ile zorlayıcı sebebe dayalı işveren fesihleri yapılabilir mi?
Cevap: Yapılamaz.
Soru: İşçinin kusurlu davranışlarına ve yetersizliğine dayalı bir fesih yapılabilir mi?
Cevap: Yapılamaz.
Soru: İşletmesel gereklere dayalı fesihler yapılabilir mi?
Cevap: Yapılamaz.
Soru: işçinin talebi üzerine işveren feshi /talep üzerine fesih yapılabilir mi?
Cevap: yapılamaz.
Soru: işçinin fesih yapması (istifa etmesi de dahil),işçi ile işverenin anlaşarak iş ilişkisini sona erdirmesi (ikale) fesih yasağı kapsamında mı?
Cevap: Yasak kapsamında değil.
Soru: Belirli süreli iş sözleşmeleri süre bitimi sebebiyle kendiliğinden sona ererse bu durum işveren fesih yasağı kapsamında mı?
Cevap: Yasak kapsamında değil. Ancak süresinden önce işveren feshi yapılırsa bu da fesih yasağının ihlali olur. Bu yaklaşım azami müddetli belirsiz süreli iş sözleşmeleri için de geçerlidir.
Soru: iş sözleşmesinin devri sebebiyle işçinin bir işveren nezdinden SGK çıkışının yapılıp başka bir işveren nezdinde girişinin yapılması fesih yasağı kapsamında mı ?
Cevap: Yasak kapsamında değil.
Soru: Nakiller sebebiyle işyeri çıkışı ve girişi işlemlerinin yapılması fesih yasağı kapsamında mı?
Cevap: Yasak kapsamında değil.
Sonraki yazılarımda yasadan kaynaklanan geçici ücretsiz izin uygulaması, uygulama esasları ve eşit işlem borcu, işçiye sınırlı fesih yasağı, belirli süreli sözleşmeler bakımından ücretsiz izin uygulaması, fesih yasağının ihlali, işsizlik ödeneği fonundan nakdi ücret desteği konularına değineceğim ve yine aynı şekilde soru – cevap şeklinde bir bölüm hazırlayacağım.
Bugünlerin kısa sürede geçmesini temenni ediyorum…
