Tolga Özbek
Son yılların en ilginç kovalamacalarından biri de geçtiğimiz günlerde Norveç semalarında yaşandı. Rus Hava Kuvvetleri’ne ait iki Tupolev Tu-142 ve bir Mig-31, uluslararası hava sahasında devriye uçuşuna çıktı. Bu sefer karşılarında Norveç Hava Kuvvetleri’nin F-35’leri vardı… Bir tarafta 1960’lar günümüze gelen Tu-142. Diğer tarafta da stealth yani radara yakalanma oranı çok düşük F-35…
Norveç aslında NATO’nun hem en kuzeyini kontrol ediyor hem de zaman zaman hava kuvvetleri bulunmayan İzlanda adına bölgede dönüşümlü olarak görev yapıyor. Uzun yıllardır F-16 kullanan Norveç, artık bu görevler için envanterine aldığı F-35’lerden yararlanıyor.
Alarm pilotları QRA olarak adlandırılan Hızlı Tepki Uyarısı noktasında hazır olarak bekliyor. Herhangi bir tehdit radarlar tarafından algılandığında pilotlar saniyeler içinde koşarak kokpitte yerlerini alıyor. Uçaklar çalıştırılıyor ve F-35’ler havalanıyor. Uçaklar gövde içinde orta menzilli AIM120 AMRAAM, kanatlarda da AIM-9 Sidewinder füzelerini taşıyor.
STEALTH F-35
F-35’in radara görünürlüğü çok düşük. Tupolev’in koluna girerken acaba akıllara Ruslar F-35’leri gördü mü sorusu geliyor. Norveç F-35’lerinin iki kanatta taşıdığı AIM-9 füzesi, uçağın dış yüzeyinde oluşabilecek yapıyı bozması nedeniyle radarda görünürlüğünü artırmış durumda. Ayrıca bu tür uluslararası uçuşlar için muhtemel F-35’in IFF yani dost düşman tanıma sisteminin açık olması yüksek ihtimal.
Sonuçta F-35, birebir F-16 gibi bir dogfight uçağı değil. Ama Norveç, F-35 stealth özelliğini, çok gelişmiş radar sistemi ile yapabileceklerini belkide göstermek için Rusya’nın önüne yeni uçağını sürebiliyor…
Ruslar ise uluslararası sularda bayraklarını bu tür uçuşlar ile dalgalandırıyor. Norveç’in ardından İngiltere ve İrlanda açıklarında da Rus uçaklarını İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri’ne ait Eurofighter’lar önledi… Bakalım ilerleyen günlerde soğuk savaş sırasında sık sık tekrarlanan bu durumlar yeniden yaşanabilecek mi?
Gelin birlikte bu uçuşların kahramanı Tupolev Tu-142’yi birlikte tanıyalım….
NATO adı, nam-ı değer ‘Bear’ yani ayı… İlk modeli olan Tu-95, ilk uçuşunu 1952 yılında yaptı. Turboprop motorlu, bu dev uçak, uzun yıllar Sovyet Hava Kuvvetleri’nin stratejik bombardıman uçağıydı… Bu uçakla ilk karşılaşan ülkelerden biri de Türkiye’ydi. Karadeniz’de dinleme, reaksiyon ölçme ve Karadeniz filosunu gözetleme için Tu-95’ler havalanırdı. Yüksek irtifaya çıkıp saatlerce uçabilirlerdi…
SANDVİÇ TAKTİĞİ
1950’lerin sonunda, Merzifon Hava Üssü’nde Spitfire’lar emekli olmuştu. Üs F-86 uçakları ile jete geçiyordu. Yüksek akrobasi özelliğine sahip F-86 ile o dönemde Tu-95’leri yakalamak gerçekten zordu. Türk pilotları farklı taktikler geliştirmişti. Bunlardan biri de sandviç taktiğiydi.
Emekli Hava Pilot Albay Tekin Akkoyunlu sandviç taktiğini şöyle anlatıyordu:
Hedefi gördüğümüzde veya en geç 7-8 milde, bir numara hedef irtifasının en az 3-4 bin feet üzerinden hedefe yaklaşıyor, bombardıman pilotları tek uçakla fazla alakadar olmuyorlar. Siz hedef üzerinde onun gidiş istikametinde, süratinizde fedakarlık etmeksizin, S çizmeye başlıyorsunuz. Avcı pilotları buna alçak sürat yo yo’su diyor.
Siz bu harekete başlayınca makineli tüfekçiler, pür dikkat sizi izlemeye başlıyorlar. Daha evvel dalışa geçen iki numara ise, hedefin 3-4 bin feet altına geliyor ve fazla süratini irtifa ile değiştirerek, hedefin sağ veya sol kanadının hemen ucunda komşu uçağının koluna giriveriyor ve damatlık görevine başlıyor.
İşte o zaman komşu pilotlarında korkunun verdiği panik görülüyor. Bir numarayı takip eden türeller, yorgun tavşan gibi kulaklarını sarkıtıp kendi kuyruklarını gösteriyor. Meşin başlıklarını çıkaran pilotlar ve ekibi, size gülücük ve öpücük gönderiyor ve el sallıyorlar.
Tu-95’ler 45 bin feet gibi yüksek irtifaya çıkınca, F-86’lar tırmanamayıp takibi bırakıyordu. Ancak Merzifon’a 1960’ların ortalarında verilmeye başlayan F-5’ler ise bu sorun tamamen çözülmüştü. Uçaklar artık Türk sınırına yaklaşamıyordu…
Ruslar, ilerleyen yıllarda Tu-95’leri modernize etti. Gövdesi uzadı. Özellikle nükleer denizaltılar için farklı ekipmanlara sahip oldular. Tu-142 adını alan uçağın bir başka önemli görevi de dünyanın farklı denizlerinde görev yapan Sovyetler Birliği Donanması, sonrasında da Rusya Donanması’na ait nükleer denizaltılar için bağlantı sağlamasıydı. Bu nedenle uçaklar Pasifikten Atlantik Okyanusu’na kadar çok farklı bölgelerde görev yapabiliyordu… 1994 yılına kadar 100’den fazla Tu-142 imal edildi.
Uçaklar eskise de özel modernizasyonlar bugün bile Tupolev 142’yi stratejik bir önemli uçmasını sağlıyor. Ruslar uluslararası hava sahalarında, ülkelerinde binlerce kilometre ötede bayraklarını Tu-142 ile dalgalandırmaya devam ediyor.
