THK neden CL-215’leri satmak istiyor? Bu uçaklar ne olacak?
Son günlerde en çok tartışılan konulardan biri de Türk Hava Kurumu’nun (THK) elindeki 8 adet yangın söndürme uçağını satmak üzere adım atması. Halen 3’ü aktif toplam 8 adet CL-215 neden satılıyor? Bu uçaklar kaç yıl daha kullanılabilir? Neden bu uçaklar çok önemli?
Öncelikle başlıktaki sorunun cevabını verelim. THK’nın geçmiş dönemden kalan ciddi miktarda vergi, SGK prim ve diğer borçları var. Orman Bakanlığı eldeki CL-215’leri kiralıyor.
Ancak uçakların bakım ve yakın bir gelecekte karar verilmesi gereken turboprop motor çevrimi için paraya ihtiyaç var. Bu finansman mevcut durumla THK üzerinden yürüyemiyor. Halen uçaklar ormanlarımız için çok değerli.
THK uçakları satıp veya başka bir kuruma devredip aradan çıkmayı hedefliyor. Benzer bir model ambulans helikopter projesinde hayata geçmişti. THK, elindeki helikopterleri Türk Havacılık ve Uzay Sanayii’ne (TUSAŞ) devretmiş ve operasyondan çekilmişti. Halen hava ambulans görevleri TUSAŞ tarafından gerçekleştiriliyor.
Borçların ödenmesi için
Daha önceden THK kayyum heyeti, uçakların satışı için mahkemeden izin talep etmişti. Ankara 9. Sulh Hukuk Mahkemesi, 7 Ekim 2024’teki ilk başvuruyu sunulan satış planını yetersiz bularak daha detaylı bir açıklama talep etmişti.
THK hazırladığı yeni açıklamayı mahkemeye sunmasının ardından 28 Kasım 2024’te Ankara 9. Sulh Hukuk Mahkemesi, sekiz adet yangın söndürme uçağının açık artırma yöntemiyle satışına izin veren kararı yayımladı. Mahkeme elde edilecek gelirin vergi, SGK prim ve diğer borçların kapatılmasında kullanılmak üzere bu kararı aldı.
CL-215’lerin durumu
Piston motora sahip CL-215’lerden THK envanterinde 8 adet var. Uçabilen uçak sayısı ise 3. Geçen yangın sezonunda uçaklardan biri Bafa Gölü’nde kaza kırım geçirmiş ve hizmet dışına çıkmıştı.
Uzmanlar, halen piston motora sahip CL215’lerin TUSAŞ’ın verdiği bakım desteği sayesinde 3-4 yıl daha uçabileceğine dikkat çekiyor. Ancak gündeme hızla bu uçaklara takılacak turboprop motor ve aviyonik modernizasyonu ile bu uçaklardan uzun yıllar yararlanılabilir.
Halen THK filosundaki uçaklardan 4’ü bu modernizasyon yapılacak alt yapıya sahip.
THK ortaya çıkan haberler sonrasında yaptığı açıklamada uçakların modernize edilmesi için çalışmaların yapıldığına dikkat çekmişti:
“… Türk Hava Kurumu’nun toplamda 8 adet yangın söndürme uçağı bulunuyor; bu uçaklardan 3’ü aktif olarak kullanılabilirken, diğer 5’inin de aktif hale getirilmesi için çalışmalar yürütülüyor.
Tüm filonun kapsamlı bir modernizasyona tabi tutulması, bu uçakların Yeşil Vatan için daha verimli ve etkin kullanılmasını sağlayacaktır. Bu doğrultuda, ilgili kamu kurumlarıyla ortak iş modelleri geliştirme çalışmaları da planlanmaktadır.
Modernize edildiğinde 8 uçaktan oluşacak bir filonun önümüzdeki yıllarda orman yangınlarıyla mücadelede çok daha etkili olacağı açıktır. THK’nin varlığına veya misyonuna zarar verecek herhangi bir süreç kesinlikle söz konusu değildir. Aksine, kurumumuzun sürdürülebilir bir yapıya kavuşması adına tüm çalışmalarımız devam etmektedir.”
Neler yapılabilir
Öncelikli olarak dünyada artan yangınlar nedeniyle yangın söndürme uçakları çok kıymetli. Filonun yenileştirilmesi için önce bu uçakların modernizasyonu hızla gündeme alınmalı.
Yenileştirme için THK’nın üzerinden uçaklar alınarak Orman Genel Müdürlüğü bünyesine katılabilir. Finansman sorunu hızla çözülebilir.
Bu iş halen bakım konusunda da destek veren TUSAŞ üzerinden gerçekleştirilir. Böylelikle uçaklar turboprop motorların takılması ile uzun yıllar hizmet verecek hale getirilir.
Yeni uçaklar ise önümüzdeki 10-20 yıllık plana göre planlama ile satın alınabilir. Ara dönem turboprop motorlu CL-215 ile geçilebilir.
Orman Genel Müdürlüğü, Air Tractor uçakları ile uzun yıllar sonra kendi uçaklarına kavuştu. Bu alt yapının geliştirilmesi önemli.
Helikopter konusunda envantere 3 adet TUSAŞ’ta üretimi yapılmış Sikorsky T-70 Black Hawk girdi. Jandarma veya Kara Kuvvetleri’nde uzun yıllar uçmuş olan S-70’ler modernizasyondan geçirilip Orman Genel Müdürlüğü’ne verilebilir. Benzer adımlar ABD Kara Kuvvetleri tarafından da atılmıştı.
TUSAŞ, T925 Genel Maksat Helikopterinde bir yangın söndürme modeli üzerinde çalışıyor. Bu projenin hayata geçmesine kadar ara süreçte eski Black Hawk’lardan yararlanılabilir.
Kiralama konusunda uzun vadeli çalışmalara devam edilmeli. Eksiklik 5 yıllık planlamalarla açılacak ihalelerle kapatılabilir. Bu konuda geçmişte hava aracı getiremeyen, süreci yönetemeyen şirketlere hızla ihale yasağı getirilmelidir.
