Av.Özlem ÇAKMAK, LL.M.
Sektöre, Türk Hava Yolları bünyesinde müşavir avukat olarak adım atan ve 15 yıllık havacılık tecrübesi bulunan Özlem Çakmak, uluslararası havacılık hukuku alanında birçok yurt dışı eğitimlere katılmış ve Galatasaray Üniversitesi Özel Hukuk Anabilim Dalı Ekonomi Hukuku alanında yüksek lisansını tamamlamıştır. Halen serbest avukat olarak havacılık hukukunda Elit Law Partners bünyesinde danışmanlık hizmeti vermeye devam etmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü tarafından COVID-19 salgınının ilan edildiği 11 Mart 2020 tarihi, hayatın her alanında, ekonomik ve ticari faaliyetlerde global düzeyde bir kırılma yarattı. Ülkemizde de pek çok sektör gibi önemli bir faaliyet alanı olan havacılık sektörü de bundan nasibini fazlasıyla aldı. Salgının kısa sürede tüm dünyayı etkisi altına alması, ülkelerin hemen hemen tüm dış hat seferlerinin iptali ile uçakların yerde yatmasına, yolcu kaybına ve milyon dolarlarca zarara neden oldu. Sivil havacılıkta buna bağlı olarak sefer iptalleri, ücretsiz izinler, işten çıkarmalar gibi istenmeyen sonuçlar yaşanacağı ve ağır faturalar çıkacağı muhakkak. Bu konulara da zaman içinde değineceğiz.
Geçen zaman zarfında salgının etkilerinin azalması ve yeni normale dönüş sürecinde seyahat kısıtlamalarının ortadan kalkması ile havacılık işletmeleri, çeşitli algoritmalar ve kendilerine özgü uçuş planlanmaları ile seferleri icra edeceğini duyurdu. Ancak korona virüsün solunum yoluyla çok hızlı yayılan bir virüs olması, çok sayıda yolcunun havaalanlarında yakın mesafede bulunması, uçuşlarda yan yana seyahat edecek olması birçok tedbiri de beraberinde zorunlu kılıyor. Yolcuların sağlığının ve güvenliğinin en büyük öncelik olduğu tartışılmaz. Bu nedenle, resmi otoriteler tarafından alınan tedbir ve kurallarla uyumlu yeni uygulamalar sefer icra edecek havayollarının web sitelerinden duyuruldu.
AKLA GELEN SORULAR
Seyahat etmeyi planlayan yolcuların aklında pek çok soru var. Örneğin; uçaktaki koltuk sayıları azaltılacak mı? Oturma mesafeleri nasıl olacak? Havalandırma yeterli mi? İkram olacak mı? gibi daha birçok soru akla gelebilir.
Türk Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından, Avrupa Hava Seyrüsefer Emniyet Teşkilatı (EUROCONTROL), Avrupa Havacılık Emniyet Ajansı (EASA), Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) raporlarına dayanılarak, havacılık işletmelerine, terminal ve yer hizmetleri işletmelerine, salgına karşı alınması önerilen tedbirler çeşitli tarihlerde güncellenerek bildirildi.
Gerek Türk Hava Yolları, gerekse Pegasus, Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu ve Ulaştırma Bakanlığı ile koordineli olarak uçuş planlarını ve Covid-19 salgınına karşı aldıkları önlemleri detaylı olarak yolcularına duyurdu. İç hat uçuşlarında, Sağlık Bakanlığı tarafından getirilen en yeni ve zorunlu uygulama “ HES (Hayat Eve Sığar) Kodu” alınması. Bu uygulama seyahat eden tüm yolcuların riskli görülen durumlarda seyahatlerini kontrol altına almak için getirilmiş bir önlem. HES kodu olmadan ne bilet alınabiliyor, ne de online ya da havalimanında check-in yapılabiliyor. Dolayısıyla bu kod alınmadan seyahat etmek imkansız.
Uçakların, uçuş sonrasında, ulusal ve uluslararası sivil havacılık otoriteleri tarafından belirlenen kurallar çerçevesinde detaylı temizlik işleminden (Airbus ve Boeing Uçak Bakım manuelleriyle uyumlu dezenfektasyon işlemleri) geçirilmesi başta olmak üzere, ki çok ciddi ve gerekli önlemler hepsi; koltuk başlarının değişmesinden, uçak içi yayınların ve dergilerin kaldırılmasına, uçuş sırasında, kabinin içindeki havanın periyodik olarak yenilenmesi sağlayan Yüksek Verimli Partikül Hava Filtresi (HEPA) sistemleriyle temizlenmesinden, uçuş öncesi yolcuların kontrolden geçirilmesine kadar hepsi düşünülmüş, ayrıca tüm yolcular ve uçuş ekibi için maske ve göz siperliği zorunlu, ekip için de eldiven şartı getirilmiş. Dış hat kısa mesafe ve iç hat uçuşlarında ikram verilmeyecek. Ancak sosyal mesafe kurallarının uçak içinde, koltuk mesafelerinde uygulanması konusunda nasıl bir tedbir düşünülmüş, bu konuda net bir bilgi yok. Yolcular arasındaki mesafenin bir nebze de olsa artırılması maksadıyla hayata geçirilen boş koltuk (orta koltuğun boş bırakılması) uygulamasını bazı yabancı havayollarının uygulayacağı söyleniyor.
BOŞ KOLTUK KURALI
Ancak, Türk Hava Yolları Yönetim Kurulu ve İcra Kurulu Başkanı İlker Aycı ise; “Orta koltuk boş bırakılsa da arada 1.5 metre olmuyor. Uçakta sosyal mesafe kuralına boş koltukla uyulamaz. Orta koltuğun boş kalması, uçağın ancak yüzde 66’sının satılabilmesi demek. Bunun maliyeti ile baş etmek mümkün değil. Zaten dünyada da buna sıcak bakan havayolu yok denecek kadar az. Böyle bir ek maliyeti yolculara yükleyemeyiz.’’ şeklinde açıklama yapmıştı. Tabi bu konuda zorunlu bir kural söz konusu olmadığı için, havacılık işletmeleri kendi kurallarını belirlemekte serbestler.
Covid-19 pandemisinin ciddiyeti ve esasen sona ermediği de göz önüne alındığında, zaruri durumlar dışında, tatil amaçlı seyahatlerin yolcular tarafından tercih edilmeyeceği yapılan anket çalışmaları ile de desteklendi. Tercih tabi ki yolcuların. Koronavirüsün hem salgın hem de ekonomik anlamda ne yöne evrileceği ile doğru orantılı olarak, soruların cevapları değişecek gibi gözüküyor. Tüm önlemleri alan havayolu şirketlerinin virüs nedeniyle doğabilecek muhtemel sonuçları bertaraf edip edemeyeceği, hukuki sorumluluğun nerde başlayıp, nerde biteceği ise bir sonraki yazımın konusu.
Sağlıklı uçuşlar…
Av.Özlem ÇAKMAK
E-mail : [email protected]
Instagram : ozzlm_c
