Türk Havacılık ve Uzay Sanayi (TUSAŞ) tarafından halen iç kaynakla süren Hürjet Eğitim Uçağı Projesi’nin tasarımında sona gelindi. Bir ay içinde tasarım tamamlanacak. Bir yandan da parça üretimi başladı. Hedef, uçağın nihai montajının yıl sonuna kadar başlaması. İlk uçuş için hedef ise Aralık 2022.
TUSAŞ, Türk Hava Kuvvetleri’nin eğitim uçağı ihtiyacı için turboprop motorlu Hürkuş’tan sonra ikinci projesi Hürjet için ilk uçuşta geri sayımı başlattı. İmalat çalışmaları başlayan uçak gökyüzü ile Aralık 2022’de buluşacak. Projeyle ilgili detayları TUSAŞ Eğitim Uçakları Program Müdürü Tuncay Çopur’a sorduk:
ÜRETİM AŞAMASI
Çopur, projenin Temmuz 2017’de TUSAŞ yönetim kurulu kararı ile özkaynak ile başladığını belirterek “Operasyonel ihtiyaçları karşılamak üzere eğitim uçağı yapılacak. İki adet test uçağı imal edilecek. Biri uçuş diğeri de yapısal testte kullanılacak. Şubat 2021 itibari ile kritik tasarım aşaması tamamlandı. Ocak ayından itibaren detay parça üretimine geçildi. Son bir ay içinde tasarım tamamlanacak. Nihai montaja 2021 sonunda başlanacak”
TOPLAM 4 BİN 400 PARÇA
Hürjet toplam 4 bin 400 parçadan oluşuyor. Üretimin yüzde 80’i yerli ve yurt içinde yan sanayiye aktarıldı. Kalan yüzde 20’lik üretim TUSAŞ’ta tamamlanacak. Motor konusunda ise General Electric serisi F404 motoruna karar verildi. Gerekli anlaşmalar tamamlandı. İhracat lisansı çıktı. İlk motor, 2022 başında TUSAŞ’a teslim edilecek. Çopur, “İhracat konusunda General Electric ile satış sözleşmeleri baz alınarak gerçekleştiriliyor. Bugün itibari ile olumsuz veya olumlu bir şey söylemek mümkün değil. Olumsuz bir durum görmüyoruz” diyor.
İLK MODEL EĞİTİM
Hürjet için birincil hedef jet eğitim modeli. Bunu farklı görevdeki uçaklar izleyecek. Örneğin Türk Yıldızları aktrotim uçağı için Hürjet hedefleniyor. Yakın hava desteği, düşman rolü oynayacak kırmızı görev uçağı, 5’inci nesil savaş uçakları için harbe hazırlık modeli veya uçak gemisinden kalkabilecek bir model de hedeflenen modeller arasında.
2025’TE HİZMETE GİRECEK
Hürjet, 2025’e kadar sertifikasyonu tamamlanarak Türk Hava Kuvvetleri envanterine girecek. Halen TUSAŞ öz kaynağı ile projeyi sürdürse de Savunma Sanayi Başkanlığı (SSB) ve Hava Kuvvetleri Komutanlığı ile koordinasyon içinde. İdari olarak desteği SSB, teknik anlamda desteği Hava Kuvvetleri’nden alınıyor. TUSAŞ, T-38 için 2008-2016 arasında yaptığı modernizasyon sonrasında uçakları 2025’ten itibaren kendi geliştirdiği Hürjet ile değiştirmeyi hedefliyor. Amaç, 5. nesil savaş uçağında eğitim görecek pilotların en gelişmiş teknolojiyi karşılayabilecek bir uçağı yapabilmek.
UÇAK GEMİSİ MODELİ
Kamuoyunda en çok tartışılan konulardan biri de Hürjet’in uçak gemisi için geliştirilecek modeli. TUSAŞ Eğitim Uçakları Program Müdürü Tuncay Çopur, “Deniz Kuvvetlerimiz ile ortak çalışmalara başladık. Resmi bir alt yapı için Hava Kuvvetleri ile yaptığımız gibi bir protokol hazırlıyoruz. Bunun için son hazırlıkları yapıyoruz. Başlangıçta teknik bir değerlendirme yapıldı. Buna ilişkin olarak uçağımızın uçak gemisine inişinin kalkışının sağlanması için çok küçük bir kaç sistemin entegre edilmesi ve uçak gemisi üzerinde bir iki sistemin entegre edilmesi gerekiyor. Tabi ki bu protokol imzalandığın, detay çalışmaları sonrasında ne tür entegrasyon ortaya çıkacağı belli olacak” dedi.
