TCG Anadolu uçak gemisi mi? F-16’lar uçabiliyor mu?

Tolga Özbek 18/04/2023

Geçen hafta TCG Anadolu’nun Deniz Kuvvetleri’ne teslimatı, arkasından halk ziyaretine açılması ile birlikte gemi ile ilgili bir çok tartışma yer almaya başladı. TCG Anadolu, uçak gemisi mi? F-16’lar inip kalkabiliyor mu? Bu gemi neden yapıldı?

Teyit.org sitesi, aralarında benim de olduğum kişilere bu soruları sordu. Doğukan Yıldız’ın sorularını yanıtlarken aslında TCG Anadolu hakkında bilgileri tekrar sizlerle paylaşmış olduk.

Uçak gemisi tartışması

Sosyal medyada Türk Deniz Kuvvetleri envanterine katılan TCG (Türkiye Cumhuriyeti Gemisi) Anadolu’nun bir uçak gemisi olduğu iddia edildi. TCG Anadolu’nun hangi sınıf askeri gemi olduğuna dair birçok paylaşım yapıldı. İletişim Başkanlığı, bir tweetinde TCG Anadolu için “Uçak gemisi” ifadesine yer verdi. Bazı haber kuruluşlarının, TCG Anadolu’yu uçak gemisi olarak nitelendirdiği görüldü.

TCG Anadolu’nun hangi sınıf askeri gemi olduğuna dair araştırma yaptığımızda, geminin Türk Deniz Kuvvetleri tarafından “Çok Maksatlı Amfibi Gemi (LHD)” olarak sınıflandırıldığı bilgisine ulaşıyoruz.

Yazının tamamı için tıklayın

Türkiye’nin LHD sınıfı ilk askeri gemisi olan TCG Anadolu’nun yapımına, 30 Nisan 2016 tarihinde başlandığı belirtiliyor. TCG Anadolu için “Çok Maksatlı Amfibi Gemi” sınıflandırılması, Savunma Sanayi Başkanlığı tarafından da kullanılmış.

Teyit’in ulaştığı askeri teknoloji uzmanı, LHD’nin açılımının, “Landing Helicopter Dock” olduğunu aktardı ve bunun, literatürde karşılığının havuzlu ve helikopter çıkartma gemisi anlamına geldiğini söyledi.

TCG Anadolu’nun özellikleri

Türk Deniz Kuvvetleri tarafından aktarılan teknik bilgilere göre, TCG Anadolu içinde mekanize çıkarma aracı, zırhlı amfibi hücum aracı, zırhlı personel taşıma aracı, rehberleme maksatlı komutan vasıtası ve sert karinalı şişme bot barındırıyor. TCG Anadolu ayrıca, helikopterler ile birlikte tank ve zırhlı personel araçları da dâhil olmak üzere amfibi araçla bir amfibi deniz piyade taburunu taşıma ve istenilen hedefe yönlendirme kabiliyetlerine sahip.

Dikey iniş ve kısa kalkış yapabilen savaş uçaklarının havalanmasını sağlayan “ski-jump” adı verilen yukarı doğru eğimli bir rampaya sahip olan TCG Anadolu, kısa kalkış ve dikey iniş yapabilen F-35B modeli savaş uçaklarını kullanmak için tasarlamıştı. Ancak ABD, Türkiye’yi Rusya’dan S-400 alımı nedeniyle Türkiye’yi F-35 Programı’ndan çıkarmıştı.

Programdan çıkarılan Türkiye, TCG Anadolu’nun üzerinde taşınması planlanan F-35B’lerin yerine, Bayraktar TB3, SİHA, KIZILELMA İnsansız Savaş Uçağı ve HÜRJET Hafif Taarruz uçaklarını kullanmayı planlıyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türk Deniz Kuvvetleri envanterine katılan TCG Anadolu’nun, dünyanın ilk SİHA Gemisi olduğunu söyledi. Reuters’a göre plan hayata geçtiğinde, TCG Anadolu, filosunun büyük bölümünü insansız hava araçlarından oluşan dünyanın ilk amfibi çıkartma gemisi olacak.

SİHA’lar gemiden nasıl kalkacak?

Hedeflerinin dikey iniş/kalkış özelliği olmayan KIZILELMA ve Bayraktar’ın, otomatik bir şekilde kısa ve dar pistli TCG Anadolu’ya inip/kalkmasını sağlamak olduğunu söyleyen Baykar Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Bayraktar, TCG Anadolu’nun, SİHA’ların kullanımına açılmasıyla ilgili olarak 10 binden fazla uçuş simülasyonu yapıldığını açıkaldı.

Teyit’in ulaştığı askeri teknoloji alanında gazetecilik yapan Tolga Özbek, uçak gemilerinde veya hafif uçak gemilerinde, SİHA/İHA konseptinin çok yeni olduğunu hatırlattı ve bu hedeflerin başarılması halinde, Türkiye’nin bu alanda öncü bir ülke olabileceğini söyledi. Özbek ayrıca, TCG Anadolu’nun asıl fonksiyonunun lojistik olduğunu vurguladı. TCG Anadolu’nun temel görevleri arasında, savaş döneminde bir tabur askeri, tüm donanımlarıyla uzak bölgelere taşımak olduğunu söyleyen Özbek, TCG Anadolu’nun güvertesinin asıl amacının, büyük lojistik ve taarruz helikopterlerinin kullanımına yönelik olduğunu belirtti.

TCG Anadolu’nun, bir uçak gemisi olmadığını söyleyen Özbek, TCG Anadolu’nun lojistik kabiliyeti yüksek çok maksatlı bir amfibi hücum gemisi olduğunu vurguladı. Özbek, nükleer enerjiyle çalışabilen bir uçak gemisinin, 80 adet savaş uçağını taşıma kapasitesine sahip devasa bir hava üssü olduğunu aktardı. TCG Anadolu için tıpkı Juan Carlos’ta olduğu gibi, 10-12 civarında dikey iniş/kısa kalkış yapabilen F-35B savaş uçaklarının değerlendirilmek istendiğini söyleyen Özbek, bu şekilde TCG Anadolu’ya, aynı zamanda hafif uçak gemisi kabiliyeti eklendiğini ve bu tür insanlı uçakların görevine kadar TCG Anadolu’da TB3, KIZILELMA gibi İHA sistemlerinin kullanılabileceğini vurguladı.

Askeri literatürde “SİHA gemisi” kavramının bulunmadığını Teyit’e söyleyen bir askeri teknoloji uzmanı da, F-35 Programı’ndan çıkarılan Türkiye’nin, SİHA’ları bir çözüm olarak kullanmak istediğini belirtti. Planın uygulanması durumunda, TCG Anadolu’nun ilk SİHA amaçlı kullanılan askeri gemi olacağını kaydetti.

TCG Anadolu Juan Carlos sınıfı bir gemi

TCG Anadolu Türkiye tarafından, İspanya’ya ait olan Juan Carlos (L-61) sınıfında tasarlandı. 2010 yılında İspanya Deniz Kuvvetleri için aktif görevlere başlayan Juan Carlos, çok Maksatlı Amfibi Gemi (LHD) olarak üretildi. Amfibi operasyonlar için 30 adede kadar orta ve ağır helikopter taşıyabilen Juan Carlos, ayrıca, 10/12 adet F-35B veya AV-8B Harrier savaş uçağı taşıyabilen bir hafif uçak gemisine dönüşebiliyor.

Juan Carlos’a benzer LHD sınıfı çok maksatlı amfibi gemi, Avustralya Donanması tarafından da kullanılıyor. Yine Japonya Deniz Kuvvetleri tarafından Izumo sınıfı muhrip gemileri, F-35B savaş uçaklarının kullanımı için uygun hale getirildiği biliniyor.

Juan Carlos (L-61)

TCG Anadolu (L-400)

F-16’lar TCG Anadolu’dan havalanamıyor

TCG Anadolu resmen faaliyete geçtikten sonra Marmara Denizi’nde bir eğitim görevine de çıktı. Bazı haber sitelerinde F-16 savaş uçaklarının TCG Anadolu’dan havalanarak eğitime katıldıkları da iddia edildi.

Ancak yazıda da ifade edildiği üzere F-16’lar TCG Anadolu’ya kalkış ve iniş gerçekleştiremiyor.

MSB tarafından paylaşılan görüntülerin açıklamasında da uçakların gemiden havalandığına dair bir bilgi yer almıyor. Uçaklar sadece TCG Anadolu’ya eşlik etmiş.

Tolga Özbek’in notu: F-16 uçakları, hava kuvvetleri için imal edilmiş, kara konuşlu pistlerden havalanıp inebilecek özelliklere sahip. Uçak gemisi operasyonu için uçaklarda özel sistemlerin olması gerekiyor

Uçak gemileri hakkında neler biliniyor?

Uçak gemisi, açık denizde sahip olduğu uçuş güvertesiyle savaş uçaklarının kalkış ve iniş yapabilmesini sağlayan bir donanma gemisi olarak tanımlanıyor. Uçak gemileri, uçağın fırlatılmasına yardımcı olmak için uçuş güvertesindeki mancınıklarla ve uçakların iniş sırasında fren yapması için güvertedeki geri çekilebilir kancalarla donatılıyor. Askeri gemilerde kullanılan uçuş güvertesi, denizde küçük bir hava üssü imkanı sağlıyor. Birincil görevi havacılık olmayan çok maksatlı amfibi hücum gemisi, dikey kalkış ve iniş yapabilen savaş uçakları ve helikopterler için uçuş güvertesi sağlıyor. Bu gemiler için “hafif uçak gemisi” terimi kullanılıyor.

Teyit’in danıştığı askeri teknoloji uzmanı, hafif uçak gemilerinin, uçak gemilerine göre maliyetinin daha düşük olduğunu, ülkelerin işletme maliyetini de düşünerek hafif uçak gemisi kullanmayı tercih ettiklerini söyledi.

Aşağıdaki görselde, farklı ülkelerin donanmalarına ait uçak gemileri, büyüklüklerine göre sıralanmış. Görsel incelendiğinde, TCG Anadolu’nun uzunluk, pist genişliği ve hacim büyüklüğü gibi noktalarda, diğer uçak gemilerinden fiziki olarak farkı daha net anlaşılıyor.

Örnek vermek gerekirse, ABD’ye ait USS Gerald R. Ford Uçak Gemisi, 78 metrelik uçuş güvertesine, 337 metre uzunluğa ve 41 metre genişliğe sahip. TCG Anadolu ise; 17 metrelik kalkış pistine, 232 metre uzunluğa ve 32 metre genişliğe sahip.

Ülkelerin uçak gemisi sayısı

ABD, 11 uçak gemisiyle bu alanda dünyada lider ülke konumunda. ABD ayrıca, dokuz adet LHS sınıfı hafif uçak gemisine sahip. ABD’yi ikişer uçak gemisiyle Birleşik Krallık ve Çin takip ediyor. Rusya, Hindistan ve Fransa’nın ise birer uçak gemisi bulunuyor. Hafif uçak gemisi kategorisinde Japonya dört, Fransa ise üç adet gemiye sahip. İtalya, Mısır, Güney Kore ve Avustralya’nın envanterinde ikişer adet hafif uçak gemisi yer alırken; Brezilya, Tayland, İspanya ve Türkiye ise, envanterinde birer adet hafif uçak gemisi barındırıyor.