Tolga Özbek haftayı değerlendiriyor…
Uzun yıllar Suudi Arabistan Türk şirketleri için çok önemli bir pazardı. Tarifeli yolcu uçuşlarıyla birlikte hac ve umre döneminde çok ciddi bir trafik iki ülke arasında taşınırdı. Bundan da Türk şirketleri ciddi pay alırdı.
Suudi Arabistan’a ayrıca havayolu şirketlerimiz uzun dönemli kiralamalar gerçekleştirirdi. Normalde Avrupa’da tek koridorlu uçaklarla charter uçuş yapıp turist taşıyan şirketlerimiz, geniş gövdeli uçakları filolarına ekler, bunları Suudi Arabistan’a gönderirdi.
Bu geniş gövdeli uçaklar, TC tescillerine, kuyruğunda bayrağımıza rağmen neredeyse Türkiye’yi hiç görmezdi. Benzer bir durum kargo operasyonu için de geçerliydi.
HAC OPERASYONU DURDU
Bu yıl pandemi süreci ile birlikte ilk defa hac yapılmayacak. Milyonlarca Müslümanın ziyaret ettiği kutsal topraklarda hac farizasını bu yıl sadece Suudi Arabistan vatandaşları yapacak.
Bu gelişmeler önce Onur Havayolları’nı olumsuz etkiledi. Suudi Arabistan Havayolları anlaşmayı iptal etti. Uçaklar döndü. Onur Air için Suudi Arabistan çok önemli bir pazardı. Bu gelişmeler sonrasında Onur Air’in tekrar satışa çıktığı dedikoduları da arttı. Ancak ortada net bir gelişme yok.
İkinci büyük darbe ACT/My Cargo’ya geldi. Suudi Arabistan Havayolları, ACT’nin kiraladığı 3 uçağı iade etme kararı aldı.
Kuşkusuz bu dönem için en büyük şans büyüyen kargo pazarı. ACT kısa sürede uçakları için yeni anlaşmalar yapacaktır. Belki de daha yüksek fiyattan operasyon şansı oluşacaktır.
ASIL NEDENİ TÜRKİYE-SUUDİ ARABİSTAN İLİŞKİLERİ
Tüm bu kararların nedeni Türkiye ile Suudi Arabistan’ın son dönemde giderek gerilen ilişkileri. Ortadoğu’da bir çok konuda karşı taraflardayız. Olan şirketlerin uzun yıllardır yaptığı operasyonlara oluyor.
Benzer bir durum da Birleşik Arap Emirlikleri ile Türkiye arasına yaşanıyor. Özellikle Emirates’in küçülmesiyle birlikte personel çıkarmaya başlaması, Türk pilotları da olumsuz etkilemiş durumda. Türkiye ile Birleşik Arap Emirlikleri arasında yaşananlar nedeniyle henüz ne Emirates ne de Türk şirketlerine uçuş izni çıkmamış durumda…
Türkiye’de sahte pilot var mı?
Pakistan’da kaza sonrasında yapılan denetimlerde ayyuka çıkan ‘sahte pilot’ tartışması akıllara farklı konuları getirdi. Örneğin bunlar hiç eğitim almadan mı pilot olmuştu? Yoksa lisansını yenilememiş veya uzaktan eğitim için başkalarını mı derse/sınava sokmuştu?
Kuşkusuz Leonardo diCaprio’nun başarıyla canlandırdığı gerçek hayattan uygulanan Frank Abagnale Jr’un hayatını anlatan “Catch me if you can – Sıkıysa yakala” filminde ilginç bir sahne vardır. Frank Abagnale Jr, sahte bir Pan American pilotu olur. Maaş çeker, uçuşlara katılır… Sonunda da yakayı ele verir…
Bu olay sonrasında benim de aklıma farklı yerlerden alınan lisansları bir şekilde Türkiye’de çevirip uçanlar geldi. Tabi ki sahte pilot vakaları, Türk havacılığında bir elin parmakları kadar değil.
Benim de aklıma sahte pilotla birlikte ‘sahte kaptan’ vakası geldi. Uzun yıllar önce bir Türk ikinci pilot şirket evraklarını kendince düzenler ve kaptan pilot olduğunu belirterek yabancı havayoluna başvurur. Görüşmeleri, simülatör uçuşlarını geçerek göreve başlar.
O şirket o kadar memnundur ki yeni kaptanı öğretmen pilot da yapar. Hatta bazı ofis görevleri verir. Olay şirketin uçuş işletme başkanının tanıdığı bir Türk pilot “Şu kaptandan çok memnunuz” demesinden sonra “O, kaptan mı? Bizde ikinci pilottu” cevabını alır. Sonrasında o pilot bir başka yabancı havayoluna geçer…
Tabi bu anlattıklarım uzun yıllar önceydi. İkinci pilotlar, sivil kökenli ise neredeyse 10 yıl uçtuktan sonra kaptan pilot olabiliyordu…
THY iptal edilen biletleri ödeyebilicek mi?
Koronavirüs nedeniyle havayolları bir çok çalışanını ücretsiz izne çıkardı. Uçak kiraları başta olmak üzere bir çok ödemelerini erteledi. Şu yerli-yabancı hiç fark etmiyor fatura kesip para alabilen yok gibi…
Bu dönemde havayolları için en büyük alacak kalemi, satılan biletler. Yolcular iptal edilen uçuşların ödemelerini ne zaman alacak? Bu durum havayollarının belini büküyor.
Türkiye’de ise Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün kararı ile “kriz bitti” açıklamasından iki ay sonra havayolları ödeme yapmaya başlayacak.
Bugün THY Genel Müdürü Bilal Ekşi bir paylaşım ile iade biletlerin değerini artırmak için seyahat çekine dönüştürülebileceğini açıkladı. Bilal Ekşi, “İade biletlerinizin değerini %15 artırmak ister misiniz? Seyahat Çeki ile bu mümkün. Bu avantajlı imkandan yararlanmak için lütfen web sitesinden başvurunuzu yapınız” diyerek yüzde 15 fark ile yolculara bir nevi ödemeyi erteletiyor. Yolcular ise paranın peşinde. Bakalım yüzde 15’lik fark, kaç yolcuyu durduracak…
İlginç atama
Bu hafta sivil havacılıkla başladık, sivil havacılıkla kapatalım… THY İcra Kurulu cuma günleri toplandığında gözler atamaları bekler. Geçtiğimiz cuma günü, THY’nin en stratejik noktalarından biri olan Yatırım Yönetim Başkanlığı’na atama yapıldı. Bu bölümde uzun yıllardır çalışan Levent Konukçu görevden alındı. Yerine THY Teknik’in Pazarlamadan Sorumlu Başkanı Çetin Tuğtağ getirildi.
Yatırım Yönetim Başkanlığı, THY adına uçak alımlarını, kiralamaları yapar, iade edilecek uçaklara karar verir. Bu bölüm doğrudan Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Bolat’a bağlıdır. Uçak siparişlerinin ertelendiği, kiralamalar için tekrar pazarlığın yapıldığı bu dönemde yaşanan değişiklik gerçekten ilginç.
Bu haftanın ilginç gelişmeleri havacılık dünyasından bunlardı… Haftaya tekrar görüşmek üzere…
