Bir tarafta TUSAŞ’ın Göksungur’u, diğer tarafta Baykar’ın MİUS’u… İnsansız Hava Araçları (İHA) çalışmalarında jet dönemi başlıyor.
Gerek sitede, gerekse de YouTube kanalımda en çok sorulan soruların başında ‘jet motorlu İHA’ geliyor. Arkasından da Bayraktar TB2, ANKA, Aksungur ve Akıncı kast edilerek “Neden İHA sistemlerinde çok basit motorların kullanılıyor” sorusu izliyor.
Nedense herkesin gözü bir yerde jet motorunu arıyor. “Şöyle bir jet motorunu koysak” cümlesi akıldan geçiyor.
Yapılan her hava aracı için gerçekleştireceği görev, havada kalış süresi, taşıyacağı yük, harcanacak para, birim maliyet, eldeki teknik anlamda imkanlar gibi yüzlerce madde alt alta yazılıyor. Buna göre tasarım şekilleniyor, motor seçimi yapılıyor.
Amacınız ucuz maliyet, kaybettiğinizde üzülmemekse TB2’de olduğu gibi Rotax gibi basit ama kendini ispat etmiş bir motor kullanıyorsunuz. İş ANKA gibi biraz daha fazla yük, daha stratejik özelliklere gittiğinde TEI’nin PD170 motorunu yapmasının nedeni bir kez daha ortaya çıkıyor. Veya yarın bu motordan ikisi Aksungur’u uçuruyor.
Akıncı gibi taşıdığınız yük 1350 kilograma, maksimum kalkış ağırlığınız 5,5 tona yükseldiğinde elinizde bir turboprop motor ihtiyacı doğuyor. Ama her motorun sunacağı avantajlarla birlikte dezavantajlar da var. Önemli olan yukarıdaki maddeleri sıralayıp sonucunu çıkartmak.
GLOBAL HAWK ÖRNEĞİ
ABD’nin çok az ülkeye sattığı Global Hawk İHA sistemi jet motor kullanıyor. Jet motor Global Hawk’ı çok yüksek irtifalara çıkartıyor. Neredeyse kıtalar arasında uçmasını sağlıyor. Diğer tarafta ise yeni yeni jet motorlu İHA’lar geliyor. Loyal Wingman, Boeing Avustralya tarafından geliştiriliyor. F-35 gibi stealth uçaklarla birlikte görev yapacak. Gerekirse yem olarak ortaya atılacak.
Boeing’in MQ-25 Stingray tipi jet motorlu stealth İHA’sı uçak gemilerinden kalkacak. Savaş uçaklarına yakıt ikmali gerçekleştirecek.
Ruslar, Sukhoi tarafından tasarlanmış Okhotnik-B ile yeni nesil stealth bir İHA üzerinde çalışıyor. Test uçuşları sürüyor. Çin ise GJ-11 ile bu pazarda.
SES HIZINI AŞACAK
TUSAŞ’ın büyük gizlilikle sürdürdüğü süpersonik yani ses hızının üzerine (1,4 MACH planlanıyor) çıkabilen İHA projesi Göksungur, Nisan 2019’da başladı. 16 ayda tasarım tamamlanacak. Sonrasında imalata geçilecek.
Hedef 2022 sonunda ilk uçuşun gerçekleştirilmesi. Görev olarak İHA sisteminin Milli Muharip Uçak (MMU) ile birlikte görev yapması planlanıyor.
MMU’da pilot aynı zamanda Göksungur’u yönlendirebilecek. Bu sistem gerektiğinde hava savunma sistemleri için yem olabilecek. MMU, birden fazla sistem ile kol uçuşu yapabilecek.
İHA’nın hızının 1,4 MACH yani saatte 1600 km olarak planlanması, gövde tasarımından imalatına kadar çok farklı kriterleri içinde barındıracak. Bu konuda elde edilecek tecbüre, Hürjet ve MMU tasarımlarında da kullanılacak.
TUSAŞ, hedef uçak Şimşek’te kullanılan motor ile Göksungur’un uçurulmasını hedefliyor. TEI tarafından tasarlanan ve Şimşek’i uçuran TJ90, bu görev için geliştiriliyor. Havada kalış süresi uzatılacak ve itki gücü artırılacak motorun Göksungur’a takılması planlanıyor.
BAYKAR’DAN MİUS
Baykar’ın yeni nesil jet motorlu İHA sistemi ile ilgili detayları şirketin Teknik Müdürü Selçuk Bayraktar anlattı. MİUS olarak adlandırılan Milli Muharip İnsansız Uçak Sistemi’nin ilk uçuşunu 2022 sonunda yapması planlanıyor.
Azerbaycan #InnoWeek kapsamında #MilliTeknolojiHamlesi, yüksek teknoloji geliştirme ve inovasyon hakkında konuşan Selçuk Bayraktar en çok merak edilen MİUS konusunda bazı detaylar paylaştı:
“Dünya’da beşinci nesil savaş uçakları geliştiriliyor, onlar insanlı savaş uçakları ve beşinci nesilden sonra ise insansız savaş uçaklarının göreve başlayacağı söyleniyor. Bizim de aslında konsept çalışmaları çok önceden başlamıştı ama AKINCI’yı yaptıktan sonra bir taraftan da geleceğin muharebe uçakları olacak insansız savaş uçağımızı çalışmaya başladık ve ilk prototipinin uçuşunu, 2023’ten önce yapmayı hedefliyoruz”
Muharip İnsansız Uçak Sistemi’nin; 40.000 feet operasyonel irtifaya, 4-5 saat uçuş süresine, yaklaşık 3.5 ton kalkış ağırlığına, 1 ton mühimmat kapasitesine, turbofan itki sistemine, 0.8 Mach seyir hızına ve SATCOM Veri Ağı’na yani uydudan haberleşme yeteneğine sahip olması planlanıyor. MİUS, bünyesinde barındırdığı çeşitli faydalı yükler ile stratejik taarruz, yakına hava desteği, düşman hava savunmasının bastırılması / imha edilmesi (SEAD / DEAD) ve füze taarruzu görevlerinde kullanılacak.
Eldeki kısıtlı bilgiler ışığında dünyanın ve bizim jet motorlu İHA çalışmalarımız bu durumda. Ama bir gerçek var ki yapay zeka başta olmak üzere farklı teknolojiler, İHA sistemlerini çok farklı bir boyuta taşıyor.
