Bu yıl kaçıncı kez gündeme geldi sayamadım ama İngiliz Eurofighter uçakları Konya’ya Anadolu Kartalı Tatbikatı’na geldikten sonra savunma gündemimizin göbeğine tekrar “Eurofighter alıyor muyuz” sorusu gelmeye başladı.
Aslında 2000’lerde Türkiye’nin gündeminde de aynı soru vardı. Türk Hava Kuvvetleri’nin gelecek nesil savaş uçağı için ihaleye İtalya Eurofighter’ı önermişti. O yıllarda Avrupa’nın ortak uçağı yeni müşteriler, özellikle de Türkiye gibi çok sayıda uçak alabilecek ülkeler arıyordu. Airbus ana yükleniciliğinde programın ortakları Almanya, İngiltere, İspanya ve İtalya’ydı. Türkiye’ye o yıllarda uçağı İtalya pazarlıyordu.
Tercih F-35 olmuştu
Türkiye’nin önünde Eurofighter ile Lockheed Martin’in F-35’i kalmıştı. Türkiye F-35’i tercih etti. Ve program ortağı oldu.
Tolga Özbek Eurofighter tartışmasını anlattı
Ancak Rusya’dan alınan S-400 hava savunma sisteminin gelmesi, gereken Türkiye-ABD ilişkileri ile birlikte F-35 programından çıkartılmayla Hava Kuvvetleri’nin gelecek nesil uçağı için tekrar bir arayış başladı. TUSAŞ tarafından geliştirilen Milli Muharip Uçak (MMU) bu boşluğu dolduracaktı. Ancak bu iddialı proje için Türkiye’nin mühendislik ve motor gibi projelerde desteğe ihtiyacı olmuştu.
Bu konuda Türkiye Avrupa Birliği’nden çıkan İngiltere’den destek almaya başladı. BAE Systems, MMU’ya mühendislik destek vermeye başladı. Halen iki ülke arasında motor konusunda da görüşmeler yapılıyor.
Diğer taraftan Türkiye F-35 için 1,3 milyar dolarını kurtarmak hem de ara çözüm için ABD’den 40 adeti Block 70 olmak ve 80 adet de Block 50 modernizasyonu için ABD’ye baş vurdu. Bu başvuru Ekim 2021’de yapılmasının üzerinden ciddi bir süre geçti. Henüz ABD’den resmi bir cevap gelmiş değil.
Kraliyet Hava Kuvvetleri eski nesil Eurofighter’ları satıyor
İngiltere, Trench 1 olarak adlandırılan eski nesil Eurofighter’ları bir süre önce satılığa çıkarttı. Kraliyet Hava Kuvvetleri’nin yapacağı modernizasyonun ekonomik olmayacağı ifade edildi. Yeni bir ülke arayan uçakların uçuş saatleri düşük.
İngiltere Türkiye’ye bu uçakları öneriyor. Ancak bu uçakların uzun yıllar kullanılması için radar ve sistemlerinde modernizasyon yapılması, bizim mühimmatları kullanabilmesi ve uzun vadeli yedek parça temini Türkiye’nin talepleri arasında.
Ege’de değişen dengeler
Türkiye’nin bu konuda taleplerini ortaya koymasının arkasında da son yıllarda Ege’de Yunanistan’ın lehine değişen dengelerin de önemli bir yeri bulunuyor. Yunan Hava Kuvvetleri’nin F-16’ları için Viper Modernizasyonuna başlaması, Fransa’dan 12’si ikinci el Rafale alması ve ABD’den F-35 talebinin onaylanması Türk Hava Kuvvetleri’ne karşı önemli adımlar.
Dengenin tekrar kurulabilmesi için Eurofighter masaya geliyor. İşin olumsuz tarafında Türk Hava Kuvvetleri’nin yeni bir uçakla artacak yatırım maliyeti, bakım-yedek parça, eğitim ve mühimmat konusunda farklı bir bakış geliyor. Türkiye’nin şu anlık İngiltere, İspanya, kısmen İtalya ile ilişkileri iyi. Ancak bir çok konuda Türkiye’ye ambargo uygulayan Almanya konusu Eurofighter için önemli bir sorun teşkil ediyor.
Eurofighter ile ilgili konular tartışılırken insanın aklına 1974’teki Kıbrıs Barış Harekatı ile Türkiye’ye uygulanan ambargo geliyor. Yıllarca parası ödenen F-4E’lerin verilmeyişi, yedek parça akışının durmasıyla Türk Hava Kuvvetleri ciddi sorun yaşamıştı.
O yıllarda Türkiye alternatif kaynaklara yönelerek İtalya’dan lisans altında yapılan F-104S uçaklarını almıştı. Ancak F-104S’lerden gerekli verim sağlanamamıştı.
Bakalım yıllar sonra tekrar ısıtılıp arka arkaya masaya gelen Eurofighter konusu nasıl sonuçlanacak? Hazır alım mı yoksa bütçenin Türkiye’de yapılan diğer savunma yatırımlarına mı aktarılması gerçekleşecek?
Bu sorunun cevabı son dönemde savunma sektörünü yakından takip edenler için en merak edilen konuların başında geliyor.
