Yaz ayları ile birlikte uçak seyahatlerinde ciddi bir yükseliş var. Bu günlerde bir çok kişi tatil, iş veya okul amaçlı uygun fiyatlı uçabilmek için bilet arayışında. Ancak özellikle Türk Hava Yolları ile yurtdışına yapılan seferlerde rakiplere göre bilet fiyatları oldukça yüksek.
Tolga Özbek Arka Plan’da araştırdı
Haklı olarak insanlar soruyor. Ben bir Türk vatandaşı olarak neden pahalıya uçuyorum? Aktarmalı uçuşlar niye daha ucuz?
Özellikle kıtalararası uçuşlarda İstanbul çıkışlı baktığımızda THY ile yabancı havayollarının bir durak aktarmalı uçuşları arasında neredeyse yarı yarıya fark ortaya çıkmakta.
Türk Hava Yolları, öncelikle tek tabanca olmanın avantajını kullanıyor. Örneğin İstanbul Havalimanı’nda çok fazla, rekabeti yukarı çıkarabilecek yabancı şirket sayısı yeterli değil. Zaten THY’nın dış hat uçuşlarına baktığınızda yolcu oranının önemli bölümü yabancı. Yani THY bir hat açtığında para kazanabilmek için Türkiye’den gelecek potansiyelden çok yabancı talebine bakıyor. Burada da azınlıkta olan bizlere pahalı bilet kalıyor.
Rekabet azaldı
Türk sivil havacılığından iki büyük şirket kötü yönetim ve ekonomik krizle birlikte yok oldu. Bu şirketler Atlasglobal ve Onur Air idi. Özellikle iç hatlarda bu şirketler THY’nin rakipleriydi.
Benzer rekabet Sabiha Gökçen Havalimanı’nda ise var. Bir tarafta Pegasus, karşısında ise eski AnadoluJet yani yeni adıyla Ajet. Benzer noktalara uçuşları sayesinde alternatif oluşturuluyor. Buna Sabiha Gökçen’e eklenen yeni yabancı ve özellikle düşük maliyetli havayollarını eklediğinizde bilet fiyatları İstanbul Havalimanı’na göre daha makul seviyelerde.
Fiyatların artmasının en önemli nedeni rekabetin dışında pandemi etkilerinin de büyük önemi var. 2020 ve 2023 arasında yaşanan sorunlar sektörün en büyük kriziydi. Bir çok şirket personele maaş vermeyerek, devletten büyük destekler alarak ayakta kalabildi. O dönemin zararı şimdi bilet fiyatına yükleniyor.
Dolar ve Euro üzerinden konuşursak 200 dolarlık, Euro’luk İstanbul Paris, Franfurk veya Londra biletleri bugün 500-600 dolar ve euro düzeyinde. Yani fiyatlar katlandı.
Ekonomik durum
Tabi bir de ülkenin ekonomik durumu var. Dövizdeki çok hızlı çıkış, düşen alım gücü artık dış hat yolculuğunu hayal aşamasına taşıdı. Sadece çok önemli işlerin takibi için vize sıkıntısına takılmazsak yurtdışına gidebiliyoruz.
Petrol fiyatlarında şöyle bir durum var. 2008’de petrolün varil fiyatı 165 dolara kadar çıkmıştı. 2020’de 20 dolara indi. 2023 ortalaması 70 dolar. Bu yıl ise 88 dolarlar civarında. Bu artış da biletlere yansıyor.
Yetişmiş iş gücü kaybı
Havayolları özellikle bakımda çok tecrübeli insanı salgında emeklilik ile kaybetti. Benzer durum pilotlar için de geçerli. Artık mevcut kadroyu maaşları yükselterek elde tutabiliyorsunuz. Geçtiğimiz mart ayında SunExpress Genel Müdürü Max Kownatzki, bakım maliyetlerinin bir önceki yıla göre yüzde 80 oranında arttığına dikkat çekmişti.
THY için bir başka önemli maliyet kalemi de artan diğer maliyetler. Personel giderleri geçtiğimiz günlerde yine gündeme geldi. Genel müdür, yardımcılarının maaşlarını anladık diyelim. 41 başkan 700 bin, 53 başkan yardımcısı 490 bin, yüzlerce müdür de 350 bin TL maaş alıyor. Yapılan zam oranı yüzde 200.
Yüksek maaşlar
Bu maliyetler bilet fiyatlarına ekleniyor. Diğer yandan örneğin kabin memurları yüzde 35 oranında maaşla başlatılıyor. Hizmet yılı artıkça yüzde yüz maaşa geçilebiliyor. Bu da personelin en büyük şikayetleri arasında…
Maliyetler konusunda havalimanları da önemli bir kalem. Salgında havayolları kadar etkilenen havalimanları hizmet ücretlerini de artırdılar. Bunlar havayollarına yansıtılıyor.
İmalatçı şirketlerin de bu maliyetlere etkisi var. Boeing’in yaşadığı 737 MAX, Airbus A320neo’larda kullanılan Pratt&Whitney motoru sorunları çok sayıda uçağı yere indirdi. Teslimat sıkıntıları tarifeleri etkiledi. Bunlar da kapının dış mandalı….
Gelelim biz yolcuların haline. Artık Türk Hava Yolları değişen mil sistemi ile eskisi kadar mil kazandırmıyor. İnsanlar statü millerini takipten vaz geçiyor. Alternatif peşinde. Ve ilk aranan çok daha ucuz biletler.
Evet, Türk Hava Yolları ülkemiz için çok önemli bir marka. Başarılarıyla gurur duyuyoruz. Uçağımızı yurtdışında gördüğümüzde seviniyoruz. Ama biz Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları uygun fiyata uçamadıktan sonra insanın aklına niye sorusu geliyor.
