Geçtiğimiz günlerde Ankara’ya konuşlu S-400 hava savunma sisteminin füzeleri, radarları Mürted Hava Meydan Komutanlığı’ndan TIR’lara yüklenerek yola çıktı. Acaba nereye götürülüyorlar sorusunun cevabı kısa sürede belli oldu. Rusya’dan aldığımız S-400’lerin istikameti Sinop’tu. S-400 sistemi, atış testi için Sinop yolundaydı.
Niye Sinop seçilmişti? Neden testler burada gerçekleşecekti?
SİNOP TEST SAHASINI TOLGA ÖZBEK ANLATTI:
Bu soruların cevabını vermede önce sizi 1950’lere götürelim. İkinci Dünya Savaşı sonrasında dünya iki kutuplu bir yapıya evrilmeye başlamıştı. Bir tarafta Amerika Birleşik Devletleri, diğer tarafta da Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği… Soğuk savaşla birlikte batı bloğu NATO şemsiyesi altında bir araya geldi. Doğu bloğunun adresi ise Varşova Paktı’ydı.
Türkiye, 1952’de NATO’ya girdi. Ülkemizin stratejik konumuyla birlikte kısa sürede Amerikan üsleri açılmaya başlandı. Adana İncirlik gibi aktif uçak trafiğinin olduğu, hatta bir dönem U-2’lerin bile görev yaptığı üslerin yanı sıra Ankara, Karamürsel, Samsun gibi şehirlerimizde de Amerikalılar kamuoyunun bildiği adıyla ‘dinlenme’ üsleri kuruyordu. İşte bu noktalardan biri de en kuzeyde yer alan ilimiz Sinop’tu.
TUSLOG Det. 4 olarak adlandırılan üs, şehrin irtifa olarak en yüksek noktasına kurulmuştu. 1992’ye kadar açık kalan tesislerde devasa radar antenleri, Sovyetler Birliği’ni dinlemek üzere kulaklarını kuzeye çevirmişti.
Sinyal ve dinleme istihbaratı gerçekleştiren Sinop Üssü’nde yaklaşık 200-250 civarında askeri personel görev yapardı. Amerikan Ordusu’na ait tesislerin bağlantısını ise o dönem kısacık bir piste sahip Sinop Havalimanı’na inen kalkan nakliye uçakları sağlardı.
Soğuk Savaş günlerinde üs, 7/24 gözlemdeydi. Sovyet Ordusu’nun telsiz konuşmaları, uçakların karadeniz üzerindeki uçuşları ve uzay faaliyetleri gözlemleniyordu. Ayrıca sinyal istihbaratı ile bölgedeki radar hareketleri, hava savunma sistemlerinin faaliyetleri de tespit edilmeye çalışılıyordu.
Bu merkez, 23 Nisan 1967’de uzaya gönderilen uzay aracı Soyuz-1’deki Rus Kozmonot Albay Vladimir Mihailoviç’in son saniye konuşmalarını da kaydetmişti… Testler yapılmadan Lenin’in doğum günü için uzaya gönderilen Soyuz-1’de uçuş sırasında teknik arıza meydana gelir. Dünyanın etrafında dönüşü sırasında Sovyet bilim insanları aracı Sovyetler Birliği üzerinde indirmek için harekete geçer.
Atmosferde yanmaya başlayan Soyuz-1’in paraşütünü açan Albay Mihailoviç’in girişimi olumsuz sonuçlanır. Önce telsizden kapısına veda eder. Sonrasında ikinci denemesinde yedek paraşüt dolanır ve açılmaz. Düşüşü sırasında Sovyetler Birliği yönetimine ağzına ne gelirse söyler Albay Mihailoviç. Bu konuşlamar, Sinop’taki dinleme üssünden kaydedilir.
Soyuz-1 yere çakılır. Albay Mihailoviç ve araçtan sadece yanmış parçalar kalır. Albay Mihailoviç’in uzay çalışmalarında hayatını kaybeden ilk kişidir. Adının yazdığı plaket ve bir metal kozmonot figürü, 1971’de Ay’a giden NASA astronotları David R. Scott ve James B. Irwin tarafından “Hadley-Apennine” iniş sahasına bırakılır.
1992’DE KAPATILDI
Sinoplular için farklı bir yere sahip radar, faaliyetlekini uzun yıllar sürdürdü. Ancak Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte üs 1992’de kapatıldı. Radarlar, özel antenler söküldü. Bölge Türk Silahlı Kuvvetleri’ne bırakıldı.
Sinop üssü, artık yeni bir merkez olarak farklı konulara hizmet verecekti. Yapılan incelemeler sonrasına atış test merkezi olarak üssün kullanılmasına karar verildi. Bu düşünün arkasındaki en önemli neden, atılacak mühimmatın Karadeniz üzerinde uçacak ve herhangi bir yere çarpma riski olmadan test edilecek sahanın bulunmasıydı. Atış sonrasında füze deniz üzerindeki bir hedefi bulacak ve herhangi bir aksaklıkta risk alınmayacaktı.
Sinop’un hemen kuzeye hem de doğuya doğru geniş deniz alanları yer alıyor. Kuzeyde 300 kilometre ileride Rusya’nın ilhak ettiği Kırım var. Sinop’tan doğuya doğru Batum’a kadar mesafe 500 kilometre. Yani bu alan en az 200-300 kilometre menzilli füzelerin testlerin yapılmasına imkan sunuyor.
Örneğin bir bakıyorsunuz Atmaca füzelerinin testleri gerçekleştiriliyor. Veya havadan F-16 veya F-4E 2020 uçaklarından atılan mühimmat, deniz ortasına konmuş hedefi ile buluşuyor.
