Radar teknolojilerine yeni bir boyut sunan ‘kuantum radarı’ teknolojileri, 2000’li yıllarda ortaya çıktı. Yeni nesil radar teknolojileri ile hedef klasik fizikte yer almayan kuantum özellikleri kullanarak, var olan radar teknolojilerinin performansını artırabilen ve yeni bir bakış açısı kazandıran ölçme ve tespit sistemi. Özellikle 5. Nesil savaş uçaklarının tespiti açısından da Kuantum Radarı büyük önem taşıyor.
Bu konuyla ilgili olarak ASELSAN çalışmalara Savunma Sanayi Başkanlığı’nın (SSB) 2022’de düğmeye bastı. Ar-Ge Projeleri İmza Töreni’nde geleneksel radarlar tarafından tespit edilemeyen hedefleri tespit edebilecek Kuantum Radar (KUDAR) ile varlığı tespit edilemeyen, görünmez hedefleri ifşa edebilecek Kuantum LIDAR Ar-Ge projeleri başlatıldı.
Araştırma laboratuvarı kuruldu
Sonrasında ASELSAN, Kuantum Teknolojileri alanındaki çalışmalarının yürütülmesi amacıyla KUANTAL araştırma laboratuvarı hizmete aldı. İlm kuantum entegre devreleri üretildi.
ASELSAN Genel Müdürü Ahmet Akyol, “Kuantum araştırmalarımız, mevcut ürünlerdeki sensör ve cihazlara yüksek teknolojiler katacak. Ülkemizin kuantum teknolojilerindeki bilgi birikimini milli sistemlere dönüştüreceğiz” diyerek sistemin önemine dikkat çekti.
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi (ETÜ) yerleşkesinde kurulan laboratuvarda yürütülecek projeler ile Türkiye’nin kuantum teknolojilerindeki bilgi birikimi ve teknoloji hazırlık seviyesi artırılarak ASELSAN üzerinden yerli ve milli sistemlere dönüştürülmesi amaçlanıyor.
İlk test yapıldı
Laboratuvarda ilk test, Ocak 2023’te yapıldı. Kuantum ışıması başarıyla tamamlandı. Halen testler ASELSAN ve TOBB iş birliği ile sürdürülüyor. Bu tür laboratuvarlar dünyada ABD, Avustralya ve Çin’de bulunuyor.
Teknolojik gelişmeler ASELSAN tarafından da yakından takip ediliyor. Kuantum Radar nedir, nasıl çalışır? Detaylar, ASELSAN tarafından hazırlandı:
Mikroskobik seviyede temel fiziksel yasaları anlama ve uygulamaya dayanan ilk kuantum devrimi, transistör ve lazer gibi çığır açan teknolojilerle sonuçlanmıştır.
İkinci kuantum devrimi ise, özelleştirilmiş sistemlerde ve malzemelerde kuantum etkilerini manipüle etme yeteneğine dayanmaktadır. Gelişmiş ülkeler, pek çok yeni iş alanı açacak ve günümüzde çözümü imkânsız gibi görünen evrensel problemlerin çözümüne yönelik ikinci kuantum devrimine geçiş yapmaktadır.
İkinci Dünya Savaşının oyun değiştirici teknolojileri incelendiğinde, radar, hesaplama ve kriptografi alanındaki uygulamalar öne çıkmaktadır. Günümüzde de bu uygulamaların kuantum eşleniklerinin, savunma alanında kritik teknolojilerden olacağı öngörülmektedir ve ülkelerin teknolojik strateji raporlarında da yer almaktadır.
NATO da bu sebeplerle, kuantum teknolojileri ve potansiyel uygulamalarını, müttefiklerin savunma yeteneklerini genişletmelerine olanak sağlayabilecek önemli bir teknoloji olarak tanımlamaktadır ve kuantum teknolojilerinin savunmaya yönelik uygulamalarını, bilgi işlem, iletişim ve algılama ana başlıkları altında değerlendirilmektedir.
NATO’dan araştırma desteği
2021 ve 2022 yıllarında ilk defa başlatılan, Defence Innovation Accelerator for the North Atlantic (DIANA) ve NATO Innovation Fund programları kapsamlarında bugünün ve yarının kritik zorluklarının üstesinden gelmek için destek ve iş birliği mekanizmalarını oluşturmuştur.
Sahada oyun değiştirici potansiyel uygulamalardan birisi olan, kuantum radar, klasik fizikte yer almayan kuantum özellikleri kullanarak, var olan radar teknolojilerinin performansını artırabilen ve yeni bir bakış açısı kazandıran ölçme ve tespit sistemidir. Yaklaşık yüz yıllık geçmişe sahip olan kuantum ve radar teorileri son on yılda hızlanan bir disiplinler arası ortak çalışmaya dönüşmüştür. Oldukça yeni olan ilk adımlar, gelecekteki kuantum radar sistemlerinin öncülleri olacaktır. Tüm dünyada kurumlar, firmalar, araştırma merkezleri ve üniversitelerde çalışmalar artarak devam etmektedir.
Laboratuvar ölçeğinde konsept gösterimi aşamasında olan kuantum radar teknolojilerinde modern tekniklerin ve yeni devre bileşenlerinin kullanılmaya başlanmasıyla laboratuvar ortamından çıkarak, sahada kuantum avantajının gösterilme potansiyelinin yüksek olduğu değerlendirilmektedir.
ASELSAN da savunma alanında geleceğin kritik teknolojilerinden olacağı öngörülen kuantum teknolojileri alanında çalışmalarını sürdürmektedir.
