İrfan Sarp- Emekli Hava Pilot Tümgeneral
29 Ocak 2021
22 Ocak 2021 tarihinde bir haber sitesinde: “Yunanistan, Türk İHA ve SİHA’larını vurmak için T-6 uçaklarını hazırlıyor” başlığıyla bir makale yayınlandı. Türkiye açısından çok önemli olan bu konuyu inceleyip ilgili makamların dikkatine sunmamın faydalı olacağını düşünerek kaleme aldığım aşağıdaki makaleyi hazırladım.
Yaptığım incelemede dünyada pek çok ülkenin tek motorlu turboprop hafif taarruz uçaklarına sahip olduğunu ve bunları değişik amaçlarla kullandıklarını gördüm. Hafif Taarruz Uçağı kullanan ülkeler ve kullandıkları uçak tipleri şöyle sıralanmaktadır:
ABD İmalatı Beechcraft / Raytheon silahlı T-6A Texan II NTA uçağı
T-6 Texan II uçakları ABD, İngiltere, Kanada, Arjantin, Tunus, Yunanistan, İsrail, Irak, Meksika, Fas ve Yeni Zelanda Hava Kuvvetleri tarafından kullanılmaktadır. Uçağın silahlı
modeli olan T-6 Texan II NTA uçaklarında harici yakıt tankları, roket podu, makineli top podu ve bomba yükleri taşınabilmektedir. Yukarıdaki listede kullanıcılar arasında görülen komşu ülke Yunanistan, temel eğitim görevleri için ABD imalatı T-6A Texan II uçağından 25 adet ve harbe hazırlık eğitimi ve yakınhava desteği görevleri için bu uçağın silahlı modeli olan T-6A NTA uçağından 20 adet satın almış bulunmaktadır. Alman Hava Kuvvetleri de eğitim görevleri için T-6A Texan II model uçak kullanmaktadır. Almanlar pilotlarının eğitimlerini ABD’de yaptırmayı tercihettiğinden kendi mülkiyetinde olan bu T-6A uçaklarını ABD’nin eğitim üssünde konuşlandırmıştır ve uçakları Amerikan Hv.Kv. fors ve amblemleriyle kullanmaktadır.
Brezilya İmalatı Embraer silahlı A-29 Super Tucano uçağı
Silahlı A-29 Super Tucano uçakları, Brezilya, Nijerya, Filipinler.Tayland, Şili, Afganistan, Türkmenistan, Kolombiya, Dominik Cumhuriyeti, Ecuador, Nijerya, Endonezya Filipinler,
ve Honduras Hava Kuvvetleri tarafından kullanılmaktadır. Uçağın kanat ve gövde altındaki 5 adet silah istasyonunda toplam 3.300 libre ağırlığında değişik silah yükleri taşınabilmektedir.
İsviçre imalatı silahlı Pilatus PC-21
Silahlı Pilatus PC-21 uçağı, İsviçre, Avustralya, İspanya, İngiltere, Fransa, Ürdün, Qatar, Suudi Arabistan, Singapore ve Birleşik Arap Emirlikleri Hava Kuvvetleri tarafından kullanılmaktadır. Bu uçaklar kanat altı istasyonlarında 2.540 libre ağırlığında silah yükü taşıyabilmektedir.
Güney Kore imalatı silahlı KA-1 Uçağı
Güney Kore’nin Türk Hava Kuvvetleri’ne sattığı 40 adet KT-1T eğitim uçaklarının silahlı modeli olan KA-1 uçaklarından Peru Hava Kuvvetleri ve Senegal Hava Kuvvetleri satın almıştır. KA-1 silahlı modelin 2’şer adedi kanat altlarında, ve 1 adedi gövde altında olmak üzere toplam 5 adet istasyonu bulunmaktadır. Kanat altı istasyonlarından gövdeye yakın olanlarına harici yakıt tankları, diğerlerine değişik silah yükleri takılmaktadır.Silah istasyonlarına roket podu, makineli top podu ve AIM-9 Sidewinder havadan havaya füzeleri takılabilmektedir.
Yukarıda modelleri belirtilen ABD T-6 Texan, Brezilya A-29 Super Tucano, İsviçre Pilatus PC-21 ve Güney Kore KA-1 tipindeki uçakları dünyada kullanan ülkelerin sayısının ne kadar çok olduğu mutlaka dikkatinizi çekmiş olmalıdır. Bu kullanıcı ülkelerin isimlerini toplu halde sayacak olursak: ABD, İngiltere, İspanya, Almanya, Arjantin, Tunus, Nijerya, Filipinler, Endonezya, Peru, Kanada, Yunanistan, İsrail, Irak, Meksika, Fas, Yeni Zelanda, Brezilya, Tayland, Şili, Afganistan, Türkmenistan, Kolombiya, Dominik Cumhuriyeti, Ecuador, Endonezya, Honduras, İsviçre, Avustralya, Fransa, Ürdün, Qatar, Suudi Arabistan, Singapore, Birleşik Arap Emirlikleri ve Güney Kore gibi 36 ülke bulunmaktadır.
Konuya Türkiye açısından bakacak olursak, 2017 yılı içinde silahlı Hürkuş-C uçaklarından Türk Kara Kuvvetleri Havacılık Bölümü ve Jandarma Havacılık Bölümü için belli sayıda uçak tedarik edilmesi konusunda kontrat çalışmaları yapıldığı haberleri basında yer almıştı. Bu projenin hangi safhada olduğuna dair bir açıklama yapılmamıştır. Bu projenin bir an önce gerçekleştirilmesiyle güzel yurdumuzun savunulmasında önemli bir silaha sahip olunacağı su götürmez bir gerçektir.
Listede yer alan yabancı ülkelerin silahlı turboprop motorlu uçaklarının fotoğraflarına dikkat ettiyseniz, bu uçakların hepsi de kanat altı yakıt tankları takılı olarak uçmaktadır. Bu uçaklara sahip Hava Kuvvetleri, pilotlarına temel eğitimlerinden sonra atış eğitimleri yaptırmakta ve bu uçaklarda yeterli tecrübeyi kazanan pilotlar jet tekâmül uçuşlarını da tamamladıktan sonra muharip uçuş birliklerine atanmaktadır.
Silahlı hafif taarruz uçağına sahip ülkelerden bazıları bu uçakları terorist gruplara karşı, bazıları uyuşturucu ve silah kaçakçılarına karşı kullanmaktadırlar. Afganistan Hava Kuvvetleri de ülkesindeki terörist gruplara karşı kullanmak amacıyla geçtiğimiz yıl aşağıda fotoğrafı görülen A-29 Super Tucano uçaklarından tedarik etmiştir.
Afganistan Hava Kuvvetleri’nin kullandığı A-29 Süper Tucano uçaklarından biri.
Birçok ülkenin envanterinde muharip jet uçakları olmasına rağmen tek motorlu, turboprop pervaneli hafif taarruz uçaklarını tercih edip kullanmalarının sebeplerinden biri de bu tip uçakların muharip jet uçaklarına kıyasla tedarik fiyatlarının ve ömür boyu işletme masraflarının çok az olmasıdır. Bu kıyaslamanın yapıldığı bir dokümanda, modern bir muharip jet uçağının tedariki ve ömür boyu işletme masrafıyla; tek turboprop pervaneli bir hafif taarruz uçağının tedarik fiyatı ve ömür boyu işletme masrafı arasındaki oransal farkın 1’e 10 gibi çok büyük bir rakam olduğu belirtilmiştir. Yabancı ülkelerin tek motorlu, turboprop pervaneli hafif taarruz uçakları konusunu inceledikten sonra bizim de bu sınıfa dahil olması beklenen Hürkuş-C uçağımızla ilgili topladığım bilgileri sizlerle paylaşmalıyım.
Hürkuş-C uçağını ben Mayıs 2019’da İstanbul Beylikdüzü’nde düzenlenen IDEF-19 fuarının TAI standında görüp incelemiştim. Üretilmesi planlanan Hürkuş-C modelinin kanatları altında, gövdeye yakın istasyonlarına 80 galon kapasiteli iki adet yakıt tankı takılabilmektedir. Kanat altı yakıt tankları takılı Hürkuş-C uçağının havada kalış süresinin 4 saat 25 dakika, Hava Kuvvetlerimizin alacağı gövde altı yakıt tankı sistemi bulunmayan
Hürkuş-B modelinin havada kalış süresinin 2 saat olduğu TAI’nin yayınladığı dokümanlarda belirtilmiştir.
Silahlı Hürkuş-C uçağı Kanat altında gövdeye yakın paylonda UMTAS (Uzun Menzilli Tanksavar Füzesi) ve dış paylonda CİRİT (2,75 inçlik Lazer Güdümlü Füze) görülmektedir.
Aşağıdaki tabloda Hürkuş-C uçağının taşıyabileceği silah yükleri görülmektedir:
Yukarıdaki tabloya dikkat edilecek olursa Hürkuş-C uçağına günümüzün muharip jet uçaklarının taşıdığı mühimmatın hemen hepsi yüklenebilmektedir. İstendiğinde uçağa 12.7mm.lik makineli tüfek veya 20 mm.lik makineli top podu da takılabilmektedir.
Hürkuş-C uçağında sanal atış eğitimi yaptırılabilecek sistem de kullanılabilmektedir. Bu sistemin takıldığı uçağın ön kokpitinde uçan öğrenci pilota, arka pilot mahallinde uçan, muharip filolardan gelmiş tecrübeli uçuş öğretmenleri tarafından sanal ve hakiki atış eğitimi yaptırılabilecektir.
Bu eğitim yönteminde öğrenci pilot hakiki hava-yer atışı yapıyormuş gibi, panoya makineli top atışı tekniğini uygulayabilmekte, hedefe dalışla beraber atış reflektör noktasını panonun ortasındaki küçük siyah daire üzerine koyup tetiği sıktığı anda, pano üzerinde kaç mermi isabeti sağladığı, sanal olarak kokpitteki ekranda görülebilmektedir.
Ayni şekilde, atış sahalarında bulunan 50 feet, 100 feet ve 150 feet yarıçaplarında işaretlenmiş dairelere de sanal olarak bomba, roket ve füze atışı eğitimi yapılabilmekte; öğrencinin attığı mühimmatın hedefin hangi noktasına isabet ettiği kokpitteki ekranda hassas bir şekilde sanal olarak görülebilmektedir. Sanal atış eğitimlerini tamamlayan pilotlara Hürkuş-C ile atış eğitimleri de yaptırılabilecektir. Hava Kuvvetlerimizin yıllar önce uçuş birliklerine yayınladığı yıllık eğitim direktiflerinde “NASIL SAVAŞACAKSAN ÖYLE EĞİTİM YAP” şeklinde bir direktifin bulunduğu hafızalarımızda yer etmiştir. Bundan 40-50 sene önce yayınlandığını hatırladığım bu direktif, bugün olduğu kadar, gelecekte de geçerliliğini hiç kaybetmeyecektir.
Hürkuş uçağının ilk tasarım çalışmaları yapılırken, uçağın motorunun 5 palli pervanesi olan 1.600 hp. gibi güçlü bir turboprop modeli seçilmesinin büyük bir isabet olduğunu bu vesileyle belirtmekte fayda vardır. Hürkuş uçağının halen dünyada pek çok ülke tarafından kullanılan benzer özellikteki modelleri ve rakipleri ABD yapısı silahlı AT-6B Wolverine, İsviçre yapısı Pilatus PC-21 ve Brezilya yapısı silahlı A-2B Super Tucano uçakları da 1.600 hp. gücündeki ayni model turboprop motorları kullanmaktadır.
Hürkuş uçağının içeri alınan iniş takımları bulunmaktadır. Uçağın maksimum süratinin denenmesi için yapılan bir uçuşta test pilotu, uçağı 30.000 feetten dalışa geçirmiş ve saatte 356 knot (659 km/s) sürate ulaşılmıştır. Bu sürat, pervaneli bir uçağın yapabileceği çok yüksek bir sürat olarak kabul edilmelidir. Hürkuş uçağının uçuş tavanı 34.700 feet’tir.
HÜRKUŞ uçağında, en modern telsiz cihazları, MFD (Multi Function Display), Air Data Computer, Altitude and Heading Reference System, F-16’da kullanılanlara benzer HUD (Head Up Display), Emergency Locater Transmitter, GPS, Mode S Transponder ve Radar
Altimetre gibi son derece gelişmiş, entegre aviyonik sistemler bulunacaktır. Silahlı HÜRKUŞ-C modeli, FLIR (Forward Looking Infra Red) sistemiyle de teçhiz edilebilecektir. HÜRKUŞ uçağında pilotun sıfır sürat ve sıfır irtifada paraşütle atlamasını sağlayan otomatik fırlatma sandalyesi bulunmaktadır.
Hürkuş uçağının diğer önemli avantajlarından biri de jet meydanlarına ihtiyaç duymadan küçük meydanlardan harekâta katılabilmesidir.
Bütün bu özelliklerine ve performansına baktığımızda Hürkuş-C uçağının bir an önce Silahlı Kuvvetlerimizin envanterine katılmasının hayati önemi ortaya çıkmaktadır.
İrfan Sarp
29 Ocak 2021
İletişim: [email protected]
