Tarihler 21 Ekim 1989’u gösteriyordu. Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü’ne ait TC-KUN tescilli BN-2 Islander tipi uçak, Türk Hava Sahası’nda Adana’dan başlayarak Hatay’a kadar arazilerin havadan belirlenmesi için bir uçuş yapacaktı. Bu uçuş için uluslararası havacılara bilgi veren NOTAM da çıkartılmıştı. Ne yazık ki Suriye Mig-21’leri Tapu Kadastro Uçağını sınır ihlali iddiası ile düşürecek, 5 personel de şehit olacaktı.
Uzun yıllardır havadan arazilerin ölçülmesi, planlamanın yapılabilmesi için kamera taşıyan uçaklar kullanılıyor. Ülkemizde de bu ölçüm işleri Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştiriyor. Filosunda o dönem iki uçak bulunan kurum, bu uçakların gövde altına takılan kameralarla havadan harita çıkartılması, arazi taraması gibi görevleri yerine getiriyor. Uçaklar, önceden alınan izinlerle, Türkiye’nin dört bir tarafında uçuşlar gerçekleştiriyor.
Adana’dan başlayan uçuş
İşte o uçuşlardan biri 1989 yılının Ekim ayında planlanmıştı. Suriye ile yapılan görüşmelerin ardından sınırda çekim izinleri alınmış, yayınlanan NOTAM (Notice to Air Man – Havacılara Bilgi Notu) ile uçuş tüm dünyaya bildirilmişti. 21 Ekim 1989’da gerçekleşecek uçuşun Adana’dan başlayacaktı.
Sabah 09.00’da uçak Pilotlar Emekli Hava Pilot Binbaşı İsmail Faik Aytan (39 yaşında, sorumlu pilot) ve ikinci pilot Talat Gençer (29 yaşında) yönetiminde havalanacak, Hatay’da Altınözü İlçesi yakınlarındaki sınır bölgesinde uçacaktı. Tapu Kadastro uçuşunda Islander BN-2A-3 tipi uçakta ayrıca teknisyen olara Yusuf Gören (45 yaşında Tapu Kadastro Görevlisi), Selahattin Çelik (29 yaşında Tapu Kadastro’da mimar) ile Fikri Köşker (25 yaşında Harita Mühendisi) de bulunacaktı.
Çift motorlu uçak
İngiliz Islander şirketinin imalatı BN2 tipi çift motorlu uçak, piston motorlu, sabit iniş takımlı bir uçaktı. Üstten kanatlı uçak, 1960’ların başında tasarlanmış ve uzun yıllar imalatta kalmıştı. Kısa meydanlara inip kalkabilen BN2, 9 koltuk kapasiteliydi. Hava taşımacılığının yanı sıra takılan özel sistem veya radar gibi ekipmanlarla farklı görevlerde de kullanılabiliyordu.
Tapu Kadastro, 1972 yılının Ağustos ayında filosuna iki adet BN-2 katmıştı. Uçakların biri TC-KUN, diğeri de TC-KUR tescilliydi.
Adana’dan havalandı
Uçak, Adana’dan sabah 09.00’da havalandı. Ancak bölgedeki olumsuz hava şartları nedeniyle pilotlar görevi iptal etti. Adana Şakirpaşa Havalimanı’na indi. Havanın açmasıyla birlikte Islander tipi uçakla saat 11.00’de ikinci uçuş planlandı. Görüşün düzelmesinin ardından pilotlar zamanında kalktı.
Islander uçağı, saatler 11.40’ta bölgeye gelerek çalışmalara başladı. Türkiye tarafında uçan Islander, Suriye radarlarından da takip ediliyordu. Hatay’da bulunan Türk Hava Kuvvetleri’ne ait radar, bir anda Suriye tarafından gelen iki Mig-21 tipi uçağı teşhis etti.
Suriye uçakları, Tapu Kadastro’nun Islander’ının sınırı ihlal ettiğine kanaat getirmişti. Mig 21 tipi uçaklar, hiçbir uyarı yapmadan Türk uçağına saldırdı. Makineli toplar ateşlendi. Islander’ın gövdesini parçalayan mermiler sonrasında uçak havada alev topuna dönmüştü. Uçak, sınır yakınlarındaki Altınözü İlçesi’ne 10 kilometre mesafede Akkerpiç Tepesi’ne düştü. Bu bölge ile sınır arasındaki mesafe yaklaşık 20 kilometreydi. Islander’ın enkazı geniş bir alana yayılmış, uçakta bulunan 5 kişi hayatını kaybetmişti.
Hava sahamızı ihlal ettiler
Suriye Mig-21’lerinin Türk sınırını ihlal ederek savunmasız, önceden bilgisi verilmiş Islander uçağını vurması üzerine bölgeye hemen Türk Hava Kuvvetleri’ne bağlı savaş uçakları gönderildi. Mig-21’ler Tapu Kadastro uçağını düşürüp hemen üslerine dönmüştü.
Gelişmeler üzerine iki ülke kısa sürede savaşın eşiğine kadar gelmişti. Diyarbakır ve Malatya’dan uçaklar, bölgede devreyi uçuşlarına başlattı. Suriye’nin Ankara Büyükelçisi Muhammed Munib Rifai hemen Dışişleri Bakanlığı’na çağırılarak sert bir nota verildi.
Suriye ani bir manevra ile hemen özür diledi. Tazminatlar konusunda görüşmelerin başlamasını talep etti. Kazada hayatını kaybedenlerin ailelerine tazminat ödeneceğini, düşürülen uçağın yerine yenisinin alınacağını bildirdi.
İki ülke arasında protokol imzalandı
21 Ekim 1989 tarihinde düşürülen Türk Tapu Kadastro uçağı ile ilgili olaya ilişkin olarak Türk ve Suriye Arap Heyetleri arasında 4-7 Şubat 1990’da Şam’da ve 28-31 Mart 1990 tarihlerinde Ankara’da yapılan görüşmeler sonucunda anlaşma yaptılar. Suriye, olayda hayatını kaybeden 5 kişilik mürettebat için 250 bin dolar, ailelerine toplam 1 milyon 750 bin dolar ödemeyi kabul etti. Ayrıca düşürülen BN2 uçağı için 1 milyon 238 bin dolar, uçaktaki hava kamerası ve sistemleri için 192 bin dolar tazminat konusunda anlaşıldı. Anlaşma 16 Şubat 1990 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti adına Büyükelçi Erhan Tunçel ile Suriye Arap Cumhuriyeti adına Büyükelçi Muhammed Munib Rifai tarafından imzalanarak yürürlüğe girdi.
Uçak alındı
Tazminat sonrasında Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü’ne TC-TKG tescilli BN2’nin tubroprop motorlu yeni bir modeli alındı. Tescili Kameralar takıldı. Bu uçak halen görevini sürdürüyor. Düşürülen TC-KUN uçağının ‘kardeşi’ olan TC-KUR ise 2013’te emekli edildi. Uçak öğrencilerin eğitimi için Kocaeli Üniversitesi’ne verildi.
Tapu Kadastro’nun tazminatla aldığı uçağının fotoğrafı için tıklayın
