Cihat ASLAN/ HaberGlobal
Avrupa’nın Rusya’ya hava sahasını kapatması, havacılık sektörünü de etkiliyor. Peki hava sahası kapanması ne anlama geliyor? Rus uçakları nasıl bir güzergah çizecek? Türkiye’ye nasıl bir etkisi olur? Havacılık uzmanı Tolga Özbek, HaberGlobal’in sorularını yanıtladı…
Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline yönelik dünya çapında tepkiler sürerken, yaptırımlarla Rusya durdurulmaya çalışıyor. Bu yaptırımlara AB ülkelerinin hava sahalarını Rusya’ya kapatması da girdi. Rusya’ya ait, sahipleri Rus veya Rusya bağlantılı tüm havayolu-kargo ve özel uçakların uçuşlarına AB ülkeleri üzerinde uçuş izin verilmeyecek.
Finansal kiralama ile filoya katılan uçaklara da bulundukları yerde el koyma kararı verildi. Rusya’da uçuş yasağı getiren ülkelere karşı adım alarak Avrupa’nın tüm ülkelerine uçuşların iptal edildiği duyuruldu. Şüphesiz bu durum, Rus sivil havacılık sektörü için çok önemli bir darbe.
✈Peki hava sahalarının kapanması ne anlama geliyor?
✈Rus uçaklarının güzergahları nasıl vuracak?
✈Türkiye bundan nasıl etkilenir?
1- HAVA SAHASINI KAPATMAK NE DEMEK?
Havacılık editörü Tolga Özbek, hava sahalarının kapatılmasını, “Evinizin yanındaki komşunuzun bahçesinden okula veya alışverişe daha hızlı gideceksiniz. Arazisine girmenize izin vermediyse, siz o kısa yoldan gidemezsiniz” diyerek açıklıyor. Özbek, “Bütün ülkelerin hava sahaları, hukuki olarak kendi sorumlulukları altında” diyor.
Deneyimli havacılık editörü, gökyüzünün de aynı şekilde olduğunu söyleyerek, “Gökyüzü de aslında bir hudut. Kıyınızdan 6 mil açığa kadar sizin karasularınız. 6 milden sonra uluslararası saha başlıyor. Havacılıkta ise 6 mille sınırlandırılmamış yerine göre değişiyor. Mesela, Atlantik üzerinden geçerken, İzlanda’nın hava kontrol sahasından geçiyorsunuz. Böyle bir ara noktada hava trafik kontrollerine “Bu noktaya geldim, şu irtifadan gidiyorum” diyerek rapor vermesi lazım, uçuş planlarını söylemesi lazım. Rapor vermeden girdiğiniz zaman o ülke, uçağınızı indirmeye zorlama ve gerekirse de düşürme hakkına sahiptir” diyor.
2- RUS UÇAKLARI AVRUPA’YA NE KADAR SEFER YAPIYOR?
Rusların şu anda dünyanın etrafında bir sürü yolcu uçağının olduğunu aktaran Özbek, “Rusya bu uçakları getirmenin derdinde” diyor.
Rusya’nın mevcut ticari hava filosunun dörtte üçünün batı yapımı yani Boeing, Airbus gibi imalatçıların uçakları olduğuna dikkat çeken Özbek, “El koymanın yanı sıra yedek parça ve eğitim konusunda da destek kesiliyor. Cirium şirketinin verilerine göre 2021’de Rus operatörler tarafından izlenen yolcu uçuşlarının yüzde 97’sinden fazlasının Avrupa’ya yönelik olduğunu gösteriyor. Aynı şirketin filo verilerine göre, yerel ticari, ticari ve genel havacılık pazar sektörlerindeki bin 680 uçak arasında Rus havayollarının hizmette veya depolamada bin 100’ün üzerinde ticari uçağı bulunuyor” şeklinde konuştu.
Havayolu uçaklarının büyük bölümünün kiralanarak hizmet verdiğini söyleyen Özbek, “Tek koridorlu uçakların fiyatları 80-90 milyon dolardan başlıyor. Bunu hiçbir havayolu şirketi almıyor. Finansal kiralama yapıyor. Çünkü mevcut borçlar, SWIFT’ten çıkarılma, dolar bazında ödeme yapamama, yedek parça alamama durumları var.
Bu yaptırımlarla Rusya’daki havayolu şirketleri iflasa doğru gider. Eğer Türkiye de hava sahasını kapatmış olsaydı, dün Moskova-Verona seferi yapan ve İstanbul’a inen yolcu uçağına kiralama şirketleri tarafından el konulacaktı” dedi.
3- RUS UÇAKLARI NEREYE GİDEBİLİR?
Rusya’nın uçuşlarının yeni seyri hakkında ise Özbek, “Yukarıdan Kuzey Kutbu üzerinden bazı noktalara gidilir ama bugün ABD uçuşları durdu. Çin üzerinden çıkış yaparak, Uzakdoğu uçuşlarını yapabilir. Avrupa’ya gidecek yollar aşağı yukarı kapalı. Türkiye’ye geldiniz ama nereye gideceksiniz. Türkiye’nin üzerine bu kapsamda acayip bir hava trafik yükü de binmiş durumda”
Özbek, Rusya’nın yeni uçuşunu şu örnek üzerinden veriyor; “İstanbul-Moskova seferini yapan bir Türk uçağı, Bulgaristan- Romanya üzerinden Ukrayna’nın etrafından dolaşarak, normalde 2 saat 15 dakikalık uçuşunu, 3 saat 30 dakikada tamamlar. Rus şirketler ise Ukrayna etrafından dolaşıp, Gürcistan üzerinden Türk hava sahasına giriyor. Karadeniz’in etrafını dolaşıp Türkiye’ye geliyor. Bu en yakın örnek. Normalde 2-3 saat gidilecek yerlere 5-6 saatte gidebilme durumu var.”
4- TURİZME ETKİSİ NASIL OLACAK?
Avrupa’nın hava sahasını kapatması turizmimize olumsuz etkisi olur mu? Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Batı Antalya Bölge Başkanı Rıza Perçin, şu anda zaten Ukrayna’dan rezervasyonların tamamen durduğunu, Rusya’dan da çok minimize olduğunu söylüyor. Hava sahasının kapatılması konusunda NATO’dan böyle bir yasak gelmediği sürece bir sıkıntı olmadığını söyleyen Perçin, “Zaten o bölgelerden charter uçuşlar (seyahat acentasının uçağı kiralayarak sefer yapması) geldiği için sıkıntı olmuyor” dedi.
Avrupa’daki hava sahasının kapatılmasının Türkiye lehine de değerlendirilebileceğini bildiren Perçin, “Şu anda bütün hava koridorları kapalı. Avrupa’ya gidecek olan turistler buraya gelmek zorunda kalabilir. Bunu zaman da gösterecek. Aynı yasaklara biz de uymayız umarım. Bizi sadece ekonomik yaptırımlar zorlar. Ruble’nin değer kaybetmesi, müşterilerin parasını yüzde 30-35 eritti. SWIFT sistemine tamamen biz de uyarsak, turistler parayı dolara ve euroya çeviremez. Biz de ruble ile bir şey yapamayız” şeklinde konuştu.
