THY’deki bilgi teknolojileri krizi rekor kârı gölgeledi

THY’nin 9 aylık rekor bilanço açıklaması, ‘bilgi teknolojileri’ krizine takıldı. Sistem çöktü. THY 3,5 saatliğine hem İstanbul hem de Sabiha Gökçen Havalimanı çıkışlı seferlerini iptal etti. Sorun, 23.30’da çözülebildi.

Aslında yılın 11’inci ayı güzel bir beklenti ile başlamıştı. Bir süredir Borsa İstanbul’da tüm hisseler gibi aşağıya inen THY hisseleri için açıklanacak 9 aylık rakamlar büyük önem taşıyordu. Beklentiler, 1 Kasım’da borsanın kapanmasının ardından THY’nin Kamuoyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) açıklama yollayacağı şeklindeydi. 

Havayolları için üçüncü çeyrek sonuçları çok önemlidir. Özellikle yazın artan uçuşlar, yükselen gelir ile birlikte şirket yıl sonuna göre çok daha iyi bir kâr oranı açıklar. 

THY’de de öyle oldu. Yapılan KAP açıklamasına göre şirket yılın 3. çeyrek döneminde 51.3 milyar TL net kâr elde ederken, yılın ilk 9 aylık dönemindeki toplam net karını 69.5 milyar TL’ye yükseldi. 

Buna göre THY, 2023’ün 3. çeyreğinde net karını bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 89, 9 aylık dönem bazında bakıldığında ise yüzde 80 oranında artırmış oldu.

İlk açıklama Yahya Üstün’den

Saatler 19.00’a gelirlen sistem çöktü. Kriz derinleşirken kontuarda bulunan personele en az 3 saatlik bir beklemenin olacağı ve bu nedenle kontuarların boşaltılması söylendi.

Ardından Basın Müşaviri Yahya Üstün açıklama yaptı:

“Bilgi teknolojileri alt yapısında meydana gelen sorunun hızla giderilmesi için farklı noktalardaki merkezlerimizde ekiplerimiz çalışmalarını sürdürüyor. Bir dış müdahale konusunda henüz kesinleşmiş bir bilgiye sahip değiliz. Gelişmelerden sizleri 21.30’da yeniden bilgilendireceğiz.

Seferlerimizle ilgili daha önce ilan ettiğimiz durum devam etmektedir. Bu gecikmelerden dolayı tekrar özür dileriz”

Aksaklık 23.30’a kadar sürdü

Üstün’den sonra THY Genel Müdürü Bilal Ekşi de açıklama yaptı. Sorun saat 23.30’da giderildi ve seferler yapılmaya başlandı.

Siber saldırı oldu mu

Siber saldırıların ilk hedeflerinden biri de ulaşım sistemleri. Tren, metro gibi raylı sistemler ilk saldırı hedefi. İkinci aşamada havayolları var. Amaç ciddi zararın oluşturulması ve kaosa davetiye çıkartılması. 

Bu olayın incelemesi halen THY ekipleri tarafından devam ettiriliyor. Ancak yapılan ilk açıklamalar, siber saldırı olmadığı yönünde.

Sorun neden meydana geldi?

THY’nin ana sistemi, neredeyse 40 küsür yıldır kullanılan TROYA. Sistem, rezervasyon, otomatik biletleme, yer işletme ve alan otomasyonunu içeriyor. Yani bu yazılım, yolcunun yaptığı tüm bilet için rezervasyondan check-in’e, kontuardaki bavul ağırlının sisteme girilmesine kadar tüm işlemleri yapıyor. Bu işin yolcu tarafı. Bir de yer işletme ve otomasyon tarafı var. 

Ancak uzmanlar, uzun yıllardır güncellemelerle ayakta tutulan sistemin artık yoğunluğu kaldırmadığına dikkat çekiyor. Ortaya atılan iddialardan biri de sistemin yenilenmesi için ihale açıldığı ancak maliyetinin yüz milyonlarca dolar olan yazılım konusunda bir türlü adım atılamadığının da altı çiziliyor.

Sektör bu sorunu yaşıyor mu

Sorun sadece THY’ye özgü değil. Yazılımın olduğu her yerde bu tür sorunlar yaşanabiliyor. ABD’nin en büyük düşük maliyetli havayolu şirketi Southwest’ten Lufthansa’ya, British Airways’den United Havayolları’na kadar bu tür yazılım sorunları yaşanabiliyor. 

Sorun sadece bilet operasyonu değil uçuş planlama ve ekip tahsisinde meydana gelebiliyor.

Domino taşı gibi küçük bir aksaklık bir anda bağlantılı uçuşların yapılamamasıyla birlikte büyük bir sorun yumağını oluşturabiliyor.

THY için bu önemli bir ders. Görülen o ki geçtiğimiz yıllarda açılan ama yüksek maliyeti nedeniyle iptal edilen ihale tekrar açılabilir.