Şeref SEZGİN
2000 yılında dünyanın en büyük yolcu uçağı A380 için başlatılan proje 20 yılda sona eriyor. Havayollarının bir bir yere indirmeye başladığı uçağa son darbe koronavirüsten geldi. Kriz dev uçağın sonu oldu.
Bundan 10 yıl önce havayolları A380’e sipariş vermek için büyük savaş içindeydi. 10 yıl önce liste satış fiyatı 450 milyon dolardı. Bugün Airbus’ın liste satış fiyatına göre 276 milyon dolara düşmüş durumda.
İkinci ele bakıldığında, 10 yaşındaki bir A380’in fiyatı 80 milyon dolar. Bu fiyat içindeki en büyük değer, 4 motoru ise 56 milyon dolar. Değerleme analisti Valerie Bershova’a göre 2030 yılı fiyatı ise 35 milyon dolara düşecek.
AIRBUS’IN EN BAŞARISIZ PROJESİ
Aldığı sipariş sayısı ve harcanan paraya bakıldığında aslında Airbus’ın en başarısız projesinin A380 olduğunu söylemek yanlış bir analiz değil. Havayollarının lüks yarışında kabinine ne yapacaklarına karar veremedikleri A380’in isterseniz biraz da uçuş maliyetlerine bakalım:
Airbus A380 uçağı saatte yaklaşık 17,467 dolarlık yakıt kullanmakta. Diğer uçuş maliyetleri ilave edilince 1 saatlik uçuş 29,000 dolar maliyete sahip. Bir başka anlatım ile her uçulan 1 mil mesafe için 45 dolar yakıyor.
Avustralyalı Qantas Havayolları’nın tek yön A380 uçuşunun maliyetini şöyle:
A380-800 uçağı ile Sydney’den Los Angeles’a 14 saatlik uçuşun maliyeti 305,735 dolar.
Biletli 484 yolculu bu uçuştaki detaylar ise:
Yakıt ; 244,539 dolar
Yiyecek ve içecekler; 11.414 dolar
Uçucu personeli; 12.625 dolar
Havaalanı vergileri ve navigasyon hizmetleri; 37.157 dolar
Toplam; 305,735 dolar…
Yolcu başına hesaplama yapıldığında kişi başı maliyet 632 dolar. Rekabet nedeni ile uçuştaki bilet satış fiyatlaması %80 ekonomide 430 dolardan satılmıştır. Sonuç olarak en büyük yolcu uçağı olan Airbus A380 uçuş saati maliyetlerine yenildi.
HANGİ SORUNLARLA GÜNDEME GELDİ
Başlangıçta A380 nin sorunları nelerdi ? 2005 yılında başlayan test uçuşları EASA ve FAA kuralları nedeni ile 2 yıl gecikmeli onayını alabilmişti. En büyük sorun çıkarılan konu ise acil durum tahliye süresinin çok uzun olması idi.
Uluslararası gereksinimlere göre, her uçak, yolcu ve mürettebat dahil, tam 90 saniye içinde varolan kapıların, sadece yarısını kullanarak karanlıkta tamamen tahliye edilmesi mecburidir. Bir çok testlerden sonra acil tahliye 853 yolcu ve 20 mürettebat ile tam 78 saniyede sağlanmıştır. Rapor 29 Mart 2006´da onaylanmıştır. EASA ve ABD -FAA kurumları tarafından azami yolcu kapasitesi 853 yolcu ile tespit edilip sınırlandırılmıştır.
STRES TESTLERİ
Bir diğer sorun çıkaran konu ise uçağın stres testlerinde yaşanmış ve kanat kırılmıştı. Diğer en büyük problem ise üretim ve lojistik tesislerinin çok farklı ülkelerde olması. İmalatta 4 milyon bağımsız parça kullanılan A380 için 30 ülkede 1500 şirket çalışıyor. Bu parçalar ebatlarına göre uçak, gemi ve karayolları ile hepsi Toulouse´a getirilip, Airbus A380 uçağının bir bütün olarak monte edilmesi sağlanıyor. Bu durumda maliyetler aşırı yükseliyor.
Dünyanın en büyük yolcu uçağı A380 ilk yolculu uçuşunu 25 Ekim 2007 de Singapur Havayolu şirketinin Singapur – Sidney arası yapmıştı.
A380, 15,200 km. menzile sahip ve 450 yolcu kapasiteli olarak üretilmişti. En büyük filoya sahip Emirates şirketinin elinde 115 adet bulunmakta ve 8 adet gelecek yeni uçağı bulunmakta. Siparişlerinde ise seçenekler 3 sınıf- 489 – 517 koltuklu veya 2 sınıf toplam 615 koltuğa sahip. Tamamı ekonomi sınıfı olarak düzenlenmesi durumunda 853 yolcuya kadar taşıma kapasitesi bulunur.
Model çeşitleri; A380-700, A380-800ER, A380-900 dür. Son üretilen model A380-900 özel sipariş ile 14,200 km menzile sahip, 3 nınıfta 656 yolcu ve maksimum kalkış ağırlığı ise 590 tondur.
4 adet ”Engine Alliance GP7000, Rolls-Royce Trent 900” motorlara sahip ve bir motorunun fiyatı ise 14 milyon dolar. Sadece uçağın 4 motoru 56 milyon dolar.
242 UÇAK TESLİM EDİLDİ
Bugüne kadar 242 adet Airbus A380 uçağı teslim edildi. Son uçağın 2021’de teslim edilecek. Fakat bu yolcu uçağında hesaplanamayan veya öngörülmeyen demek daha doğru olacak uçuş maliyetlerinin çılgın rakamlara ulaşması işleri zora soktu. Uçuş saati ve yolcu planlaması ile değişim gösteren uçuş ekibi sayısı ise: A380’lerde 21 kabin görevlisi ve pilot sayısı 2 ila 4 arasında değişiyor.
Bir diğer sorun ise dünyada sadece 20 havalimanında A380’lere uygun yer hizmetleri ekipmanı bulunmakta. Pistin basınç testlerinden tutun, yolcu körüklerinin ebatlarına kadar farklılık göstermekte.
Tüm bu sorunlar devam edip gidiyor. Halbuki bu 14 saatlik uçuşu bir aktarma yaparak dar gövdeli Boeing737 veya Airbus A320 uçağında çok daha ekonomik yolcuyu taşımanız mümkün.
Amerikan Airlines verileri ile Boeing 737-800 uçağı 180 yolcu ile bir saatlik uçuş maliyetini 2,180 dolar olarak açıklamıştı. Yani A380’in bir saatlik 29,000 dolar maliyet ile uçurduğu 440 yolcuyu yaklaşık 5,000 dolar maliyet ile taşıyabilmekte. Airbus’ta öngörülemeyen bu yüksek maliyetler A380 uçağının sonunu getirmiş gibi gözüküyor.
Kaynak:
http://newsinflight.com/2020/03/10/airbus-a380-will-be-valued-only-at-35million-by-2030/
https://simpleflying.com/how-much-money-will-norwegian-lose-operating-the-hifly-a380/
https://www.emirates.com/tr/turkish/experience/our-fleet/a380/
