Necdet GÜRSOY
Amerikan helikopter imalatçısı Bell, yeni nesil kuyruk tasarımının denemesinin ilk bölümünü başarıyla tamamladı. Bell 429 tipi helikopterin kuyruğuna elektrik ile çalışan dört ayrı kuyruk rotoru takıldı. Elektrikle Dağıtılan Anti-Tork (Electrically Distributed Anti-Torque/EDAT) kuyruk rotorları ile donatılan hafif, çift motorlu Bell 429 helikopteri şirketin Mirabel, Kanada tesislerindeki ilk uçuşunu Mayıs 2019’da yaptı ve bugüne kadar 25 saatlik test uçuşu gerçekleştirdi.
Helikopter yerdeyken hareket etmeyi durduran EDAT kuyruk rotor sistemi yerde bulunan kişiler için tehlikeyi azaltıyor. Helikopterde en çok yer kazası, ana rotora göre çok daha hızlı dönen ve görülmesi zor olan kuyruk rotor pervanesine çarpmalarla meydana geliyor. Daha az maliyetli ve daha az mekanik bileşene sahip olan sistem önemli ölçüde daha sessiz çalışıyor. Şaft yerine turboelektrik güçle çalışan sistem helikopterin karbon emisyonlarını azaltıyor.
SİSTEMİN AVANTAJLARI
Yalnızca jet türbin gücüyle çalışan sistemlere göre daha verimli olan hibrit turboelektrikli sistemler yakıt tüketimini azaltıyor.
EDAT’ta güç daha hassas bir şekilde kontrol edilebiliyor. Bu da sistemi turboşaftlı kuyruk rotorundan daha hızlı hale getiriyor.
Hibrit turboelektrikli sistemler yalnızca jet türbin gücüyle çalışan sistemlere göre daha verimli olduğundan az yakıt tüketiyor.
Akü enerjisiyle çalışan elektrikli sistemde elektrik motorlarının gücü, gaz türbinine kıyasla daha hızlı artırılabiliyor.
Daha az mekanik parça, özellikle kuyruk rotoru tahrik mili ve dişlileri de ağırlık tasarrufu sağlıyor. Daha az sayıda mekanik parça aynı zamanda hava aracının bakım ihtiyacını azaltıyor.
Helikopter kuyruğunun bir nesneye çarpması durumunda “Kanallı Fan” (Ducted Fan) içinde çalışan elektrik motorlarının hasar görme olasılığı daha düşük oluyor.
Dört rotorun olması, rotorlardan birinin arızalanması veya hasar görmesi durumunda ilave yedekleme sağlıyor.
