Geçtiğimiz günlerde Polonya’ya yapılan TB2 Bayraktar SİHA ihracatı iki ülke ilişkilerine yeni bir boyut getirdi. TB2 ihracat karnesine yeni bir ülkeyi ekledi. Polonya, TB2 kullanan ilk NATO ve AB üyesi ülke oldu. Görünen o ki biri AB üyesi, diğeri de NATO üyesi iki ülke sırada…
Polonya ile Türkiye’nin havacılık ilişkileri ise çok daha eskilere gidiyor. Aslında bu ilişki, 1914 yılında o dönem babası nedeniyle Osmanlı vatandaşı olan Ludomil Rayski’ye kadar gidiyor. Babasıyla Polonya’da yaşayan Ludomil Rayski’ye 1. Dünya Savaşı nedeniyle askerlik celbi gelir. Rayski, Osmanlı Ordusu’na katılır.
‘Rasıd’ yani uçakta makineli tüfek kullanmak, fotoğraf çekmek için yetiştirilir. İlk muharebesi Çanakkale Cephesi’ndedir. Çok sayıda göreve çıkar. 1917 yılında ek bir kursa daha katılır ve pilot brövesi almaya hak kazanır. Savaş sonunda ise Mondros Mütarekesi gereği terhis edilir. Polonya’ya döner.
TOLGA ÖZBEK POLONYA İHRACATINI ANLATTI
Haziran 1919’da Polonya’ya ulaşmasından sonra yeni kurulmakta olan Polonya Kara Kuvvetlerinde yetenekli bir pilot ve komutan olarak Polonya-Rusya ve Polonya-Ukrayna Savaşlarına katılır. Ağustos 1919 tarihinde ünlü 7’nci Kocciuszko Air Escadrille hava birliğine komutan olur ve Ocak 1920 tarihine kadar bu görevi yürütür.
POLONYA HAVA KUVVETLERİ’NDE YÜKSELİR
Lodomil Rayski, Polonya Hava Kuvvetleri’nin gelişmesine katkıda bulunur. Ortaya koyduğu uçak tasarımları, havacılık sanayinde ilerlemiş bir yere sahip Polonya tarafından dikkate alınır, tasarımlara uygulanır. Artık ahşap uçaklardan metale geçmenin zamanıdır.
Türkiye’ye ikinci ziyaretini 1928’de yapar. Görüşmelerin ardından Türkiye PZL-24 uçaklarını Polonya’dan satın alır daha sonra da Kayseri Tayyare Fabrikası’nda lisans altında üretimini yapar.
AKINCI’NIN KANATLARINA İLHAM VERDİ
PZL-24 çağının önemli tasarımlarından biridir. Gövde üstünde yer alan kanatlarda ‘martı’ formu kullanılmıştır. Bu tasarım uzun yıllar sonra Akıncı Taarruzi İnsansız Hava Aracı (TİHA) sisteminde Baykar tarafından kullanılacaktır. Günümüzde dünyada kalan tek PZL-24 ise halen İstanbul Yeşilköy’de bulunan Havacılık Müzesi’nde…
THK UÇAK FABRİKASI’NDAKİ MÜHENDİSLER
Bir dönem Kayseri’deki fabrikada PZL-24’ler üretilir, Türk Hava Kuvvetleri’ne teslim edilir. 1930’larda ise savaş rüzgarları esmektedir. Nazi Almanyası’nın ilk işgal ettiği ülkelerin başında Polonya gelir. Çok sayıda pilot önce Fransa’ya sonra da İngiltere’ye gider. Uçak mühendislerinin ise yeni yuvası Ankara’da kurulan Türk Hava Kurumu Uçak Fabrikası’dır.
Fabrikanın tasarımlarında, üretiminde çalışırlar. 1941’de İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) bünyesindeki Uçak Mühendisliği bölümünün kuruluşuna da katkıları bulunur. Savaş bitince de hepsi geri döner.
UÇAK VE PLANÖR ALINDI
İkinci Dünya Savaşı’nın ardından Polonya artık SSCB’nin başını çektiği Varşova Paktı’nın bir üyesidir. THK ile yollar bir daha kesişir. 1980’lerin başında THK PZL tasarımı Wilga planör çekme, M-18 Dromader yangın söndürme ve ilaçlama ile lisans altında üretilen An-2 paraşütçü uçaklarını Polonya’dan satın alır. Ayrıca Puchacz eğitim ve tek kişilik Jantar Planörleri de bu alımda THK filosuna katılır.
2000’li yıllara gelirken Sikorsky’nin Polonya’daki fabrikasından çıkan S-70i BlackHawk helikopterleri hem Emniyet hem de Jandarma’nın envanterindedir…
ARTIK TERSİNE
Yıllardır aldığımız uçak, helikopter, teknik desteğin ardından artık Türkiye de Polonya’ya havacılık alanında ihracat yapabilir hale geldi. Kuşkusuz bu adımda Türk İHA’larının uzun yıllar terörle mücadelesinin ardından Libya ve 2. Dağlık Karabağ Savaşı’nda gösterdikleri başarı önemli bir rol oynadı.
Polonya’da 24 adet TB2, yer komuta sistemleri teslimatı 2022’de başlayacak. 2024’te de tamamlanacak.
Osmanlı Ordusu’na askere çağırılan Ludomil Rayski’den Baykar’ın TB2’lerine ve sistemin mimarı Selçuk Bayraktar’a…
