Pegasus CEO’su ve aynı zamanda Türkiye Özel Sektör Havacılık İşletmeleri Derneği (TÖSHİD) başkanı Mehmet Nane, uçak biletlerinde tavan fiyatın 599 TL’de 899 TL’ye çıkartılması gerektiğini söyledi. Özellikle yakıt maliyetlerinin neredeyse üç kat arttığını belirten Nane, “Nisan ve mayısta yapılacak kademeli artışlarla rakamın 899 TL’ye yükseltilmesini talep ettik” dedi. Bunun tüketicinin lehine olduğunu söyleyen Nane, “Yoksa taban tavana yaklaşacak” diye konuştu.
Pandemide yolcunun alışkanlıkları değişti. Eskiden yurtiçi uçuşlar için bilet ortalama 15 gün, yurtdışı uçuşlar için de 1 ay önce alınırdı. Şimdi yurtiçinde bu süre 1 haftaya, yurtdışında da 15 güne indi. Yolcu planlarını mümkün olduğunca geç yapıyor. Ayrıca uçak içi yeme-içme davranışları da değişiklikler oldu.
Zor geçen 2 yılın ardından havacılık sektörü 2022 yılına umutla bakıyor, bu sene pandeminin etkilerinin azalmasıyla dünya çapında turizm hareketlerinin tekrar hızlanması bekleniyor. Sektörün hedefinde salgın öncesi rakamlara tekrar ulaşmak var ancak hedeflerin yakalanması ve kayıpların telafi edilmesinin önünde bir engel daha var; artan maliyetler. İç hatlarda ekonomi biletin tavan fiyatı geçtiğimiz günlerde 499 TL’den 599 TL’ye çıkarıldı. Pegasus CEO’su Mehmet Nane sektördeki gelişmeleri, “Bakanlığa kendimizi anlattık, artan maliyetleri kalem kalem açıkladık. Taleplerimizi ilettik. Ve fiyatı yüzde 18 civarında artırma takdirini kullandılar. Bizim bunun arkasından beklediğimiz birkaç hamle daha var” diye anlattı. Bu hamleleri sorduğumuzda ise Nane şöyle yanıt verdi: Nisan ve mayıs aylarında yapılacak kademeli artışlarla bu rakamın 899 TL’ye kadar çıkarılmasını talep ettik. Nane tavan fiyattaki artışın, çoğunluğun daha uygun fiyata uçabilmesi için gerekli olduğunu ifade ediyor, “Tavan artmaza taban tavana yaklaşır” diyor…
■ Pandeminin en derinden etkilediği sektörlerden biri de havacılık oldu. Uçuşların tamamen durduğu zamanlar oldu, nasıl başa çıktınız su süreçle?
2020 yılında Türkiye’de ilk hasta görüldüğünde çok katı tedbirler aldık. Şubat ve mart aylarında uçuşları tamamen durdurduk. Havacılık genelinde baktığınızda gelirin gelmiyor ama giderlerin sabit. Burada öz kaynakların güçlüyse, bankada naktin varsa gittiği yere kadar dayanabilirsin. Yoksa sermayedardan sermaye isteyeceksin, bankadan kredi alacaksın. Bütün bunlar gelecekteki gelirleri alabilme ümidiyle yaptığın hamleler. Bunu iyi yönetebilirsen başarılı olursun. Havacılıkta net nakit diye özel bir kavram var. Bankadaki naktinin, kısa- orta vadeli krediden yüksek olması durumuna deniyor. Bizim 10-12 yıllık uçak kredilerimiz ve de kısa vadeli ihtiyaçlar, yatırımlar için kullandığımız, 0-5 yıl deli kredilerimiz var. Ve geçen sene bu süreç başladığında dünyada, havacılıkta net nakit olan 3 şirket vardı. Bunlardan bir tanesi de Pegasus’tu ama o zaman sahip olduğumuz nakdi elbette ki erittik. Ama bu nakdi az eritebilmek için çok katı tedbirler aldık. Maliyetlerimizi aşağı çektik.
■ Uçak da sattınız değil mi?
Evet geçen yıl 5 tane uçak sattık. 2016 -17 sürecinde de 13 uçak satmıştık. Çünkü yatan uçak maliyet yaratır. Bu arada uçak alımlarımız da sürüyor. Biz 2012 yılında Airbus’la 100 uçaklık bir anlaşma yapmıştık. İlk sipariş 2016’da geldi. Son uçak ise 2024’te gelecek.
■ 2021’de yolcu trafiği beklentileriniz doğrultusunda mı gerçekleşti?
Biz 2020’nin sonunda nisan ayı gibi aşılamanın belli seviyeye ulaşacağını ve hastalığın olumsuz etkilerini büyük ölçüde bertaraf edileceğini düşünüyorduk ama hesapta olmayan bir delta varyantı çıktı ve tekrar kapanmalar başladı. Bütçeler tekrar geriye gitti. Yoksa bizim hedefimiz 2021 sonunda 2019 rakamlarıyla başabaş seviyeye gelmekti. 2021 sonuçlarına baktığımızda yolcu sayımızın 2019’a göre yüzde 34 düştüğünü görüyoruz. 2019’da 30 milyon yolcu taşımışız, 2021’de ise bu rakam 20 milyon olmuş. 2020 yılını ise hiç konuşmuyoruz çünkü düşüş yüzde 50’nin üzerinde olduğu için 2020’yi kayıp yıl olarak kabul ediyoruz.
‘Her yere, herkese tek fiyat’ olur
■ Tavan 899’a çıkarsa, taban fiyatın yükselmesi önlenebilir mi?
Yükselmesi önlenir, hatta taban fiyat düşer de… Şu anda tavanla taban fiyat arasında yüzde 50’lik bir makas var. Tavan fiyat artmazsa taban ve tavan birleşecek, neredeyse her yere tek fiyatla uçuyor olacaksınız. Hatta 3 ay önce bilet alan da son dakikacılarla aynı fiyata uçacak.
■ Eğer rakam yukarı çekilmezse ne olur?
Bu şöyle bir sıkıntı getiriyor. Eğer tavanı yukarı çekemezsek, taban yukarı çıkar. Biz bunu yetkililerimizle anlattık ve sağ olsun belli bir oranda artış verdiler.
599’un yurtiçi hatlarda komple zarar olarak karşımıza çıktığına inanıyoruz. Bu zararı minimize etmek ve iç hatlarda uçuş azaltılmasının önüne geçmek için talep ediyoruz. Bu da belli destinasyonlara uçuş sayısının azalması demek. Mesela Ankara’ya günde 10 uçuş yerine 7 uçuş yapılması gibi ya da da para kazanma ihtimali olmalan belli uzak destinasyonların geçici olarak iptal edilmesi gibi sonuçlar doğurabilir.
Bu sene 2019’u yakalarız
■ 2022’ye nasıl başladınız? Nasıl bir yıl öngörüyorsunuz?
Omicron varyantıyla birlikte hasta sayısı rekor seviyelere ulaşsa da hastanede yatan kişi sayısı geçen yıla göre fazla değil. Demek ki bu varyant hızlı yayılıyor ama eskisi kadar ölümcül ya da yıpratıcı değil. Bu da hizmet sektörü için pozitif bir gelişme. Ben turizm sektöründe hareketin nisan ayında başlayacağını düşünüyorum. İş amaçlı uçuşların artacağını sanmıyorum. Toplantılar için teknolojinin nimetlerinden yararlanmaya devam edeceğiz. Ama bence bunun yerini keyif dolduracak. ‘Ahir ömrümde Diyarbakır’ı, Hatay’ı göreyim’ düşüncesi artacak, insanlar bütçesi elverdiğince seyahatlere başlayacak. Dış hatlarda ise daha büyük bir hareket bekliyoruz. Türkiye tatil için çok uygun fiyatlı hale geldi. Bir aksilik olmazsa 2019’daki 56 milyonluk turist sayısını yakalayacağımızı düşünüyorum.
Yerlinin boşluğunu yabancı doldurmasın
■ İç hatlarda oyuncu sayısı da azaldı. Bu sektör için ne ifade ediyor?
Biliyorsunuz ben sektörel bir dernek olan TÖSHİD’in de başkanıyım. Turizm ülkemiz için en stratejik sektör bence. Çünkü katma değeri çok yüksek. 100 dolar geliyorsa bunun en ay 85’i Türkiye’de kalıyor. Bu 85’in 3’te birini de havacılık getiriyor. Türk taşıyıcı azalınca, bu yolcu yine gelecek ama bunu yabancılar getirecek. Boşluğu yabancı doldurursa katmadeğer de yabancıya gider.
■ 499 TL’lik fiyatla sektörün zarar ettiğini açıklamıştınız. Sonra rakam 599 TL’ye çekildi. Şimdi durum nedir?
Mayıs 2020’de yakıtın varili 35.3 dolardı, bugün 84.40 dolar. Bakanlığımız yüzde 18’lik bir artış yapma takdirlerini kullandılar. Bizim bunun arkasından beklediğimiz birkaç hamle daha var. Kademeli olarak nisan ve mayıs aylarında 2 sefer daha fiyat artışı gerekliliğini paylaştık. Tavanın 899 TL’ye çıkarılmasını talep ettik. Bu taleplerimizi zaman içinde takdir edip, uygulamaya koyup koymayacaklarını biz de sizlerle birlikte göreceğiz. (aksam)
