Rusya önce Suriye’de ardından kendi toprakları üzerinde beş yıl ara ile iki önemli özel görev uçağını kaybetti. 2018’de Suriye yanlışlıkla Rus Il-20’yi vurdu. Geçtiğimiz günlerde de Wagner İsyanı’nda bu sefer Il-22 vurularak düşürüldü. Her iki uçakta da 15’er kişilik mürettebattan kurtulan olmadı.
İşte Rusların ‘dost’ ateşi (!) ile düşürülen özel görev uçakları…
Dışarıdan baktığınızda Ilyushin tasarımı Il-20 veya biraz daha geliştirilmiş Il-22 modelleri aslında sivil amaçlı tasarlanmış, dört adet turboprop motora sahip Il-18 yolcu veya kargo uçağından geliştirildi.
Sovyet döneminin efsane uçaklarından biri olan Il-18, 1957’de gökyüzü ile buluştu. Kısa mesafeli taşıma için tasarlanmıştı. Yolcu kapasitesi oturum düzenine göre 65 ila 120 arasında değişiyordu. Hatta uçağın kargo modeli de ilerleyen yıllarda yapılacaktı.
Her biri 4 bin 250 beygir gücündeki 4 adet Ivchenko AI-20M motorları ile saatte 625 kilometre hızla uçabiliyordu. Menzili ise 6 bin 500 kilometreydi.
Özel görev uçağı
Sivil adıyla Il-18 daha sonra geliştirildi. Sovyetler Birliği Hava Kuvvetleri’nde üzerine konulan özel sensör ve sistemler ile görev yapmaya başladı. Sinyal istihbaratı (SIGINT), elektronik dinleme ve istihbarat (ELINT), keşif gibi görevlerde kullanılmaya başladı.
Taşıdığı sistemler ile sınırlarda uçup düşman radarların takibi, telsiz dinlemesi gibi görevlerde kullanıldı.
Gövdeki eski de olsa yaklaşık 15 kişilik uçuş ekibi ile aslında Sovyetler ve sonrasında Rus Hava Kuvvetleri’nin önemli uçaklarından biri oldu.
Suriye’de vurulan Il-20
Suriye’de çıkan iç savaşın ardından Rusya önemli bir askeri gücü Şam’a kaydırmıştı. Hem iç güvenlik operasyonları hem de İsrail’in yaptığı operasyonların takibi için Il-20 bölgede yoğun olarak uçuyordu.
Bu uçak aynı zamanda İsrail tarafından da dikkatle tespit ediliyordu. İsrail’den kalkan uçaklar, Suriye hava sahasına girmeden akıllı mühimmatlar kullanıyordu. Takip için Il-20 İsrail’in F-16 ve F-15’lerinin peşindeydi. Yönlendirmesi ile Suriye hava savunma birlikleri atış gerçekleştiriyordu.
2018’de 4 adet İsrail F-16 uçağı, Akdeniz açıklarına gelmişti. Burada İsrail ilginç bir taktik izledi. Bölgede devriye atan Il-20’nin yakınında uçtular. Suriye radarları, Il-20’yi görüyor ancak arkasına saklanan İsrail F-16’larını tespit edememişti.
15 kişi hayatını kaybetti
Suriye hava savunma sistemi devreye girdi. Füzeler ateşlenmeye başladı. Ancak İsrail F-16’ları yerine kıyıdan 35 kilometre açıkta uçan Il-20’yi vurdu.
Uçak Akdeniz’e düşerken 15 kişilik mürettebattan kurtulan olmadı. İsrail uçaklarının Rus Il-20’nin arkasına saklanması, Moskova’nın çıldırmasına neden olmuştu.
5 yıl sonra bu sefer Wagner
Ukrayna Savaşı’nda ön hatta olan paralı askerlerin oluşturduğu Wagner, geçtiğimiz günlerde Moskova’ya karşı kazan kaldırdı. Elinde tankların, Pantsir, S-300, S-400 gibi hava savunma sistemlerinin bulunduğu paramiliter güçler Ukrayna’da ön hattan çekildi ve Moskova’ya doğru ilerlemeye başladı.
Hızlı ilerleme sırasında Rus güçlerine ait hava araçları da hedef oldu. Wagner, 6 helikopter ve uçağı vurdu.
Olaylarda Mi-8, Mi-24 gibi helikopterler vuruldu.
İşte vurulan uçaklardan biri de özel görev amaçlı tasarlanmış bir Il-22M idi. Vurulduktan sonra yanarak düşen uçakta bulunan 15 kişilik mürettebattan kurtulan olmadı.
O anlar kameralara böyle yansıdı:
Footage from the Crash Site of the Il-22 “Airborne Command and Communication Aircraft” of the Russian Air Force which was reportedly Shot Down by Wagner PMC Forces utilizing a Pantsir-1 Air Defense System in the Voronezh Region yesterday; All 10 Crewmembers onboard the Aircraft… pic.twitter.com/ZE5E3GZrAZ
— OSINTdefender (@sentdefender) June 25, 2023
Rusya’dan yapılan açıklamada, Il-22M’nin Pantsir Hava Savunma Sistemi ile vurulduğu belirtildi. Uçakta üst düzey bir general de bulunmaktaydı. Il-22M’nin muhtemel bölgede Wagner güçlerinin ilerleyişini takip ettiği, sinyal istihbaratı amaçlı uçtuğu tahmin ediliyor.
