Bayraktar İHA’ların üreticisi olan BAYKAR’ın Teknoloji Lideri Selçuk ve şirketin Genel Müdürü Haluk Bayraktar BBC Ukrayna’ya özel bir röportaj verdi.
BAYKAR’ın İstanbul’daki fabrikasını ziyaret eden BBC Ukrayna ekibi tesis ve binanın dünyanın farklı yerlerindeki savaşların gidişatını değiştiren askeri insansız hava araçları üreten bir şirketten ziyade sanki bir Batı üniversitesi kampüsünü andırdığını kaydediyor.
Girişte, çalışanlar için Osmanlı İmparatorluğu tarihi hakkında geniş bir ücretsiz kitap seçkisi sergileniyor.
Birkaç ofis ve çok fazla açık alan var.
Üniversitede olunduğu hissi, çalışanların kendileri tarafından da dile getiriliyor. Kardeşlere göre çalışanların ortalama yaşı 29-30 arasında.
Haluk Bayraktar sohbetinde sık sık geçen yıl hayatını kaybeden babası Özdemir Bayraktar’ı anıyor.
Şirketin Teknoloji Lideri olarak görev yapan ve ‘Bayraktar insansız hava araçlarının mimarı’ olarak kabul edilen Selçuk Bayraktar da babasını anıyor.
Haluk Bayraktar, amatör bir pilot olan babasının kendisine havacılık sevgisini aşıladığını söylüyor.
“Damat” söylemleri
Selçuk Bayraktar, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın damadı olduğu için şirketin öne çıktığı söylemlerini reddediyor.
“İHA’ların üretimine 2000’li yıllarda başladık. Bir anlamda babam, kardeşim, annem ve ben hayatlarımızı buna adadık.”
Selçuk Bayraktar, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kızıyla düğünün 2016 yılında olduğunu ve o zamana kadar ilk İHA’lar olan Bayraktar Mini İHA ve Bayraktar TB1’in zaten geliştirildiğini hatırlatıyor.
Selçuk Bayraktar, evlilikten sonra daha fazla siyasi eleştiri aldığını ancak hayatının çok az değiştiğini belirtiyor.
Kardeşlere göre, Bayraktar ailesi her zaman ‘fabrikada’ yaşadı ve çocukluklarından beri fabrikada çalışmaya alışkınlar. Takım tezgahlarının programlanmasına yardımcı oldular ve bunu okul hayatlarıyla birleştirdiler.
O sırada Selçuk, ülkenin en prestijli liselerinden biri olan İstanbul’daki Amerikan Robert Koleji’nde okuyordu.
Her iki kardeş de Selçuk Bayraktar’ın İHA üretiminde uzmanlaştığı Türkiye ve ABD’de yüksek öğrenim gördü.
Öğrenimlerini bitirdikten sonra ‘ülkelerinin teknolojik yeteneklerini geliştirmek’ için memleketlerine döndüler ve babalarının şirketi BAYKAR’da çalışmaya başladılar.
Kardeşler, çok küçük bir mühendis ekibiyle İHA üretimine başladıklarını ve şirkete sadece kişisel yatırımlar yaptıklarını söylüyorlar.
“Bayrak taşıyıcılar”
Başarılarının ana sebebi Türk askerleriyle sahada sürekli iletişim kurmak olarak kabul ediliyor ve bu da onlara göre, İHA’ları ordunun gereksinimlerine ve ihtiyaçlarına göre geliştirmeye yardımcı oldu.
Askeri insansız hava araçlarına neden kendilerinden isim verildiği sorulduğunda kardeşler, Bayraktar’ın Türkçe’de ‘bayrak taşıyıcı’ anlamına geldiğini ve bu ismin insansız hava araçları için ideal olduğunu düşündüklerini söylüyor.
Selçuk Bayraktar, “Bir paradigma değişiminin gerçekleştiği havacılık alanında bayrak taşıyıcılar olmak istedik” diyor.
Bayraktar’ın kendileri için kişisel olarak ne ifade ettiği sorulduğunda Haluk Bayraktar, insansız hava araçlarının daha adil ve hakkaniyetli bir dünyanın yaratılmasına katkıda bulunmasını istediğini söylüyor.
Kardeşler Ukrayna’yı açıkça destekliyor ve Ukrayna ordusuna birkaç kez ücretsiz insansız hava aracı verdiler ve gönüllüler tarafından toplanan para Ukraynalı mültecilerin ihtiyaçlarına yönlendirildi.
Bayraktarların Ukraynalılar için bir tür özgürlük sembolü haline gelmesi hakkında ne hissettiği sorulduğunda Haluk, geliştirdikleri teknolojilerin bağımsızlık mücadelesinde Ukrayna’yı desteklemesinden gurur duyduğunu belirtti. Ukrayna’nın özgür bir dünya için savaştığını da sözlerine ekledi.
Selçuk Bayraktar ise Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini “haksız ve yasadışı bir savaş” olarak gördüğünü kaydetti. Ukrayna halkını asil olarak nitelendirdi.
Haluk Bayraktar Ukraynalı yetkililerin birçok ülkeden insansız hava aracı transfer etmelerini istediğini, ancak kendisine göre sadece Türkiye’nin anlaşmayı kabul ettiğini söyledi.
“Bayraktar sistemleri Ukrayna’da 2018’den beri kullanılıyor” diye hatırlatıyor.
Aynı zamanda Ukrayna ile savunma sanayinde çok önemli projelere imza atıldı ve bu da çeşitli teknolojik alanlardaki işbirliğimize katkı sağlayacaktı bu iş birliği.
Ukraynalı Bayraktar operatörünün cenazesi
Haluk Bayraktar’a göre, şirketin eğitim uzmanları birçok Ukraynalı askeri personeli Bayraktar TB2 SİHA’yı uçurmak için eğitti ve son Rus saldırılarında, kardeşlerin de arkadaşı olan, Ukrayna Ordusuna mensup bir SİHA operatörü aldığı yaraların ardından hayatını kaybetti.
BAYKAR temsilcileri Ukraynalı SİHA operatörünün cenazesine katıldı ve Bayraktar kardeşler şimdi Ukraynalı subayın ailesine yardım etmek istiyor.
“Savaş başladığında, gıda yardımı, bebek maması veya hijyen malzemeleri olsun, on kamyon insani yardım gönderdik. Ukrayna yakın ilişkilerimizin olduğu bir ülke. Ukraynalıların acısını paylaşıyoruz ve topraklarını başarılı bir şekilde savunmalarını ve kahramanca mücadelelerini takdir ediyoruz” diyor Haluk Bayraktar.
Bütün bunlar kulağa asil geliyor, ancak Ukrayna’nın sadece Baykar’ın silahlarını sattığı bir satış pazarı olduğuna dikkat çeken eleştirmenler var.
Bayraktar kardeşler onlara ne cevap veriyor?
Haluk Bayraktar ticari çıkarların mevcut olduğunu gizlemiyor.
Ancak savaşın başlangıcından bu yana, şirket Ukrayna ile iş birliği yapmak için çok çaba sarf etti.
“Bizim için öncelik, güçlü ilişkiler kurmak ve her iki tarafın da yararına olacak iş birliğini geliştirmektir.”
Evet, Ukrayna’daki Rus savaşının başlamasıyla birlikte, Bayraktar insansız hava araçlarına olan ilginin arttığını ve satışların da arttığını doğruladı.
Bayraktar TB2 SİHA’lar Ukrayna’daki savaştan önce, Azerbaycan tarafından Dağlık Karabağ’daki Ermenistan ile yapılan savaşta, Suriye ve Libya’da başarıyla kullanıldı.
Ve çoğu zaman Rusya çatışmanın diğer tarafındaydı.
“Para önceliğimiz değil”
“Para bir öncelik değil” diyor Haluk Bayraktar.
Rusya’dan bir tepki geldi mi?
“Biz teknoloji geliştiren bir şirketiz” diyor Haluk Bayraktar.
“Kendi hedeflerimiz var. Stratejik iş birliği içinde olduğumuz ülkelerin yanı sıra ülkemizin kalkınmasına da katkı sağlamaya çalışıyoruz. Bu teknolojileri kendimiz kullanmıyoruz. Onları geliştirdikten sonra, onları kullanmak üzere başkalarına aktarıyoruz.”
Örneğin, Ukrayna’da, İHA’ların Ukrayna ordusu tarafından kullanıldığını ve ne zaman kullanılacağına karar verenlerin kendileri olduğunu hatırlatıyor.
“Diğer ürünlerle aynı. Tabii ki, ne yazık ki, Rus medyasında, sistemlerimiz Rus hava savunma sistemlerini ve zırhlı araçlarını yok ettiği için iftiralar görüyoruz. Ama günün sonunda, biz teknoloji sağlayan bir şirketiz” diyor ve bunların nasıl kullanıldığının zaten diğer insanların kararı diye ekliyor.
Aynı zamanda Bayraktar insansız hava araçlarının “Ukrayna’nın bağımsızlık mücadelesine katkı sağladığını ve bu katkının en iyi şekilde yapılmasını sağlamak için çalıştığını’ gizlemiyor.”
Rusya’ya İHA satmayız
Moskova size büyük miktarda para teklif ederse, onlara da satacak mısınız? diye soruyor BBC.
“Para bizim için bir öncelik değil”
Para ve maddi kaynaklar hiçbir zaman işimizde amaç olmadı diyor Haluk Bayraktar.
“Ukrayna ile dostluğumuz ve iş birliğimiz uzun yıllardır devam etmekte. Bu nedenle, bize ne kadar para teklif ederlerse etsinler, dürüst olmak gerekirse, bu durumda onlara (Moskova’ya SİHA) vermek söz konusu olamaz.
Bu dönemde tüm desteğimiz tamamen Ukrayna’nın tarafındadır. Çünkü çok güçlü bir bağımız var ve Ukrayna çok haksız bir saldırıya maruz kalıyor. Bu nedenle, hiçbir şey Ukrayna ile iş birliğimizi gölgeleyemez, ne kadar teklif edilirse edilsin, bu konudaki tutumumuz açıktır.”
Haluk Bayraktar, askeri insansız hava araçlarını kime tedarik edeceğine kimin karar verdiği sorulduğunda, bunun hem şirketin hem de Türk devletinin kararı olduğunu söyledi.
Bayraktar TB2 sınıfının en iyisi
Moskova’nın İran’ın Şahid 129 insansız hava aracına ilgi gösterdiği biliniyor. Selçuk, İran insansız hava araçlarının teknik özelliklerini bilmediğini söylüyor.
Ancak Bayraktar’ın sınıfının en iyisi olduğunu da ekliyor.
“Dünyada savaşlar sırasında kendini bu kadar iyi kanıtlamış başka bir insansız hava aracı yok” diye vurguluyor.
Tabii artık bir de AKINCI TİHA var…
Selçuk Bayraktar daha yüksek sınıf olduklarını onaylıyor. Daha büyük ve daha hızlı.
Bununla birlikte, Ukrayna türbin motorları kullanılmasına rağmen, Ukrayna’da henüz hiç AKINCI TİHA yok.
Ukrayna’ya teslim edilip edilmeyecekleri sorulduğunda, her iki kardeş de Ukrayna tarafının henüz böyle bir talepte bulunmadığını söylüyor.
Ancak iş birliği burada bitmeyecek.
Haluk Bayraktar, Ukrayna topraklarında insansız savaş uçaklarının tam üretimine başlamayı ve Ukraynalı gençler için araştırma merkezleri açmayı planladıklarını belirtiyor.
Kardeşler, bir İHA geliştirme ve üretim merkezi oluşturmak için bir yer satın aldıklarını, ancak savaş nedeniyle çalışmaların askıya alınması gerektiğini de sözlerine ekledi.
