Hindistan’dan Türkiye protestosu, savunma ve havacılıkta neler etkilenir?

admin 6 saat önce

Son dönemle Pakistan ile sıcak çatışmaya giren Hindistan’da Türkiye’ye karşı bir boykot hareketi başladı. ‘Önce Millet’ adı verilen harekette, Türk malları protesto edilirken Türkiye’ye turist olarak gitmeme, THY ile yapılan anlaşmaların iptali kararı geldi. En büyük darbeyi de Çelebi Grubu aldı. Yıllardır Hindistan’da yer hizmetleri konusunda faaliyet gösteren Çelebi’nin tüm operasyonu durdu.

İki ülke arasında ticaret hacmi 8,5 milyar dolar civarında. Türkiye Hindistan’a 2024’te 1,6 milyar dolalık ihracat gerçekleştirdi. Hindistan’dan ithalat ise 7,9 milyar dolar oldu.

Türkiye ve Hindistan arasında ticaret ne kadar? Savunma ve havacılık konusunda hangi projeler var?

Türkiye Hindistan’a savunma ihracatı izni vermiyor

Önce savunmadan başlayalım. Her hangi bir Türk savunma şirketinin yurtdışında yapacağı tanıtım ve görüşmeler için Savunma Sanayi Başkanlığı ve Milli Savunma Bakanlığı’ndan izin alınması gerekiyor.

Temmuz 2024’te, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) Başkan Yardımcısı Mustafa Murat Şeker, TBMM Dışişleri Komisyonu’nda yaptığı bir konuşmada, Türkiye’nin Hindistan’a yönelik savunma ihracatına fiilen izin vermediğini söylemişti.

Şeker, “Siyasi durumumuz ve Pakistan ile olan dostluğumuz nedeniyle, Dışişleri Bakanlığımız Hindistan’a savunma ile ilgili ürünlerin ihracatına olumlu bakmıyor ve bu nedenle şirketlerimize izin vermiyoruz” ifadelerini kullanmıştı.

Bu kararın alınmasında Pakistan ile sıcak ilişkilerin yanı sıra önemli bir projenin de hayata geçirilememesi yatıyor.

İptal edilen 2 milyar dolarlık gemi projesi

Nisan 2024’te, Hindistan Donanması için beş filo destek gemisinin inşasını kapsayan ve Türk Anadolu Tersanesi ile yapılan yaklaşık 2 milyar dolarlık anlaşmayı iptal etmiştir. Hindistan, bu gemileri yerel olarak inşa etme kararı almıştı. Proje son yılların en önemli deniz sistemi ihracatı olacakken Hindistan’ın önce olumlu ardından olumsuz adımı dikkat çekiciydi.

Çelebi’nin gelirinin üçte biri Hindistan’dan

Sivil havacılıkta uzun yıllardır süren Türk şirketlerinin faaliyetleri var. En büyük oyuncu Çelebi Grubu. Şirket 250 milyon dolarlık yatırım yaptığı Hindistan pazarında 9 havalimanında yer hizmeti ve kargo terminali işletme hizmeti veriyordu. Çelebi, Hindistan’da Delhi, Mumbai ve Bengaluru dahil olmak üzere dokuz büyük havalimanında faaliyet gösteriyor.

Grubun çalışma izni 15 Mayıs’ta iptal edildi. Çelebi Grubu’nun gelirlerinin neredeyse üçte birini aldığı Hindistan için mahkemeye gitti. Bu süreç içinde Hindistan’da havayolu yer hizmetlerinde ciddi aksama yaşanmaya başladı. Mahkemenin ilk duruşması bugün (21 Mayıs) yapılacak.

THY önemli taşıyıcılardan biri

Türk Hava Yolları (THY), İstanbul Havalimanı’ndan Hindistan’da Delhi (DEL) ve Mumbai (BOM) şehirlerine doğrudan uçuşlar düzenlemekte. Dünyanın dört bir tarafında çalışan Hintliler, THY’yi İstanbul aktarmalı olarak yoğun kullanıyor.

Ayrıca, Hindistan’ın önde gelen havayolu şirketlerinden IndiGo, THY ile yaptığı ortaklık kapsamında İstanbul’a doğrudan uçuşlar gerçekleştirmekte. Bu iş birliği, Hindistan’dan İstanbul’a seyahat eden yolculara daha fazla seçenek sunuyor. THY, iki adet Boeing 777-300ER tipi uçağını bu iş birliği ile IndiGo’ya kiralıyor.

Air India, rakibi IndiGo’nun THY ile olan uçak kiralama anlaşmasının iptal edilmesi için Hindistan hükümetine başvuruda bulundu. Air India, bu anlaşmanın Türkiye’ye ticari avantaj sağladığını ve ulusal güvenlik açısından risk oluşturduğunu iddia etmekte.

Bir dönem THY’den ayrılan Yönetim Kurulu eski Başkanı İlker Aycı’nın yeniden re-organize olan Air India’nın başına geçmesi planlanmış ancak Hindistan kamuoyunun büyük tepkisinin ardından Aycı bu göreve getirilmemişti.

Bakım anlaşmaları ne olacak

Özellikle THY Teknik için Hindistan çok önemli bir pazar. Şirket, Şubat 2025’te Air India’nın alt markası olan Air India Express ile 190 adet Boeing 737-8 ve 737-10 uçağının komponent ikame ve bakım ihtiyaçlarını kapsayan kapsamlı bir anlaşma imzalamıştı.

Bu anlaşma sayesinde Air India Express, THY Teknik’in geniş komponent havuzu, bakım, onarım, revizyon, modifikasyon ve lojistik gibi hizmetlerinden faydalanabilecekti.

Bir başka önemli bakım anlaşması da IndiGo ile yapıldı. THY Teknik, kontrat süreleri biten 7 adet A320neo uçağının geri teslim bakımını yaptı. Ayrıca THY Teknik ile IndiGo arasında Airbus A320neo uçaklarının iniş takımı ve geri teslim bakım operasyonlarını kapsayan yeni bir anlaşma da geçtiğimiz Şubat ayında imzalandı. IndiGo, THY Teknik’in kalitesinden oldukça memnun.

Türkiye’ye gitmeyin kampanyası

Türkiye henüz Hintli şirketler konusunda negatif bir adım atmadı. Ancak Hindistan kamuoyunun Türkiye’ye olan tepkisi bitmek bilmiyor. Pakistan’ın Hint uçaklarını düşürmesinin arkasında Türkiye’nin olduğu inancı yaygın.

Hindistan’daki bazı turizm ve seyahat kuruluşları, Türkiye’ye yönelik turizm tanıtımlarını durdurmuş ve vatandaşlara Türkiye’ye seyahat etmemeleri yönünde çağrılarda bulunduğunu da belirtmekte fayda var.

Sonuç olarak Türkiye ile Hindistan arasındaki doğrudan uçuşlar şu an için devam etse de, iki ülke arasındaki diplomatik gerilimler havayolu sektörünü olumsuz etkilemekte.

Özellikle iş birlikleri, ortaklıklar ve yer hizmetleri alanlarında yaşanan iptaller ve fesihler, bu gerilimin somut yansımaları. Gelecekteki gelişmeler, iki ülke arasındaki siyasi ilişkilerin seyrine bağlı olarak havayolu bağlantılarını daha da etkileyebilir.