Yayınladığımız Dubai Havalimanı’nda köpekler Covid-19 yolcuları tespit ediyor haberdinin ardından uzun yıllardır polis, asker ve güvenlik köpekleri eğitmeni olarak görev yapan, Türkiye ve yurtdışında uluslararası standartlarda eğitim merkezli kuran Engin Erkılınçoğlu bunun yapılmasının çok zor olduğunu belirtti:
Kokuları bizler keşfetmeyiz. Maddeleri bilim insanları keşfeder ve üretirler. Dedektör köpek eğitmenleri olarak bizler ise bu maddelerin kokularını köpeklerimizin eğitimlerinde kullanırız. (Yada doğada doğal olarak bulunan maddelerin kokularını kullanırız)
Köpeklerin neyi bulmalarını istersek onun saf kokusunu köpeğe tanıtırız. Örnek C-4 patlayıcıyı verelim. C-4 patlatıcıyı biz yapmayız, bilim insanları formüle eder, fabrikalar üretir biz ise C-4 oldundan emin olduğumuz maddenin kokusunu köpeklere tanımlarız. Sonrasında da operasyonel olarak en verimli ve kârlı şekilde C-4 patlayıcısının yetkili ellerde olmayanlarının tespitinde kullanılmasını planlarız ve sağlarız.
Etkili bir yöntemdir ve çok uzun yıllardır tüm dünyada köpekler bunun için kullanılmaktadır. Yani köpeklerin madde tespitinde kullanılması için seçtiğiniz alanda tabiri caizce atacağınız taş ürküttüğünüz kurbağaya değecekse insanlar bunu yapmanıza izin verirler ya da finansman sağlarlar.
Efektif K9 kullanım alanlarının sadece bir kaçından bahsetmek gerekirse bunlar patlayıcı tespit, narkotik tespit, arama kurtarma vs branşlarıdır. Ayrıca yapacağınız operasyonların da teknolojik olarak muadil tespit cihazlarınca da desteklenmesi en verimli yöntemdir.
Örneğin patlatıcı tespit cihazları, x-ray’ler, uyuşturucu madde tespit kitleri, enkaz dinleme ve görüntüleme cihazları vs.vs…. Bunların açıklanması çok uzun bir konudur.
KÖPEKLER VE TEKNOLOJİ RAKİP DEĞİLDİR
Aslında yanlış bir kanı vardır. Rekabet güzeldir ama teknolojik cihazlar ile köpekler rakip değil tersine aynı takımın oyuncuları olmalıdırlar ki tespitlerde en başarılı sonuçlara ulaşılabilsin. Köpeklerin operasyonel olarak efektif olduğu yerlerde kullanımı çok önemlidir ama köpeklerin teknolojik cihazlarla beraber çalışabilme konusunda yenik düştükleri tespit alanlarıda vardır.
Covid 19 virüsünün köpekler tarafından tespit edilmesi düşüncesi konusuda böyledir kanımca. Teknoloji köpeği bu alanda yener.
TESPİT EDEBİLİR Mİ?
Covid 19 virüsünün köpeklerce tespiti konusu bence gereksiz bir düşüncedir. Bu düşüncemin temel nedeni ise zaten çok hızlı ve ucuz tespit yapabilen test kitlerinin var olması ve bunların yaygın kullanılmasıdır. Ayrıca bu teze örnek olarak kanser tespitinde köpeklerin kullanılması veriliyor. Evet köpekler kanser teşhisinde bir dönem kullanıldı. Tespit kanser hastalarını idrar örnekleri veya nefes atıklarıyla yapıldı. Bunun nedeni önceleri kanserin erken tespiti zordu bazı türlerinin inkansızdı. Bunun için köpekler kullanıldı fakat sonrasında bir çok ülke köpeklerden vaz geçti. Çünkü değişik yöntemlerle tespit yolları bulundu.
Virüs ile ilgili kokuyu bence(eğer var ise bunu bilim insanları tespit edebilir biz köpek eğitmenleri değil. Biz köpeği eğitiriz ve operasyonları planlarız) tespit etmek çok zor. Eğer virüsün bozduğu her hücre aynı kokuyu salgılıyorsa belki koku yakalanabilir.
Burada da sorun virüsün birçok organa tutunabilmesidir. Her organdaki bozulma aynı kokuyu verebilecek mi? Bu da önemli bir soru? Bütün bunların tespiti öncelikle çok önemli bir arge gerekir ki hangi kökünün yada kokuların köpeğe tanımlanabileceği bilim insanlarınca hatasız ve net olarak tespit edilmelidir.
Kokuları keşfetmek bilim insanlarının, bu kokuları köpeklere nasıl tanımlayacağımız ve operasyonları hangi yöntemlerle yapacağımız biz profesyonellerin işi. Kökünün hastadan hangi yöntemle atılımını yapılacağı anlaşılmalıdır. Bu da bizim köpekleri hangi şartlarda çalıştıracağımızı seçmek için önemlidir.
TESTLE YAPMAK ÇOK DAHA HIZLI
Bunun için çok uzun zaman ve çalışma gerekli ki hazır saatlik tespit kitleri varken kimse buna yatırım yapmaz. Covid 19 un tespitinde sorun yok ki ve zaten kuluçka süresi çok kısa ve hastalık hemen ortaya çıkıyor. Ülkemizde bir günde 40.000 test yapılabiliyor 1 günde bu test sayısını yüzlerce köpek kullanarak yapmanız gerekir ki çok maliyetlidir bu.
Ayrıca bunu bir çok değişik ilde değişik ekiplerle yapmanız gerekecektir. Virüs çok küçük mikron ölçeğinde ve kokusu var mı bilmiyorum kokusu varsa bile çok miktarda olmalı ki tespit edilebilsin. Küçük miktar virüs insan vücuduna giriyor ve orada çoğalarak yeterli miktara ulaşınca hastalık oluşturabiliyor. Ayrıca belki seneye bu iş bitecek yada virüs mutasyon geçirecek. Kokusu varsa ki sanmıyorum ama o da değişime uğrayabilecek mi? Sonrasında yapılan yatırımlar çöp olacaktır. Yatırım yapılacaksa kârlılık ve faydalılık ekseninde maliyet hesaplanır boşa kürek çekmek olur kanımca bu iş.
İmkanların çok kısıtlı olduğu bu donemde bu tur çalışmaların yararı olmayacağı kanaatindeyim. Sonuç olarak köpekleri Covid 19 tespiti için kullanmak olmayacak dua ya amin demektir.
