Japonlar, uzun yıllardır havacılık sektöründe bir ürün geliştirebilmek için çalışmalar yapıyor, para harcıyor. Bu çalışmaların en büyüğü olan Mitsubishi Regional Jet (MRJ) Projesi geçen ay sona erdi. ABD’de Washington’da Mooses Lake Grant Country Havalimanı’nda ilk MRJ prototipi parçalandı. Bu aynı zamanda 7.6 milyar doların harcandığı projenin de resmi sona erişiydi belki de…
Japonların en büyük şirketlerinden biri olan Mitsubishi Grubu, 2008’de bölgesel uçak pazarına girme kararı aldı. İki model geliştirilecekti. Bu modeller 70 ila 90 koltuk arasında planlanmıştı. Ancak işler beklenenden daha uzun sürede yapılabildi. Uçak fabrikadan 2014’te çıktı. İlk uçuş ise 2015’te gerçekleştirildi.
Tolga Özbek MRJ uçaklarının hikayesini anlattı
Sertifikasyon sorunları
Proje sırasında uçağın sertifikasyon yani yolcu taşıma izni için çok detaylı bir program uygulanıyor. Japonların planlanandan çok daha uzun süre geçen bu süreci öngörememeleri önemli bir sorun olarak vurgulanıyor.
Ortaya çıkan teknik bir sorunun giderilmesi, yeni tasarımının mevcut diğer sistemler ile uyumlu çalışması gerekiyor. Domino taşı gibi sürekli gecikmeye giriliyor.
Uzun süreli geliştirme nedeniyle sürekli kısmi revizyonlara gidildi. Bu durum mühendislik maliyetlerini de inanılmaz yükseltti.
Finansal zorluklar
Mitsubishi ne kadar başarılı olursa olsun, tip sertifikasyon sürecine devam etmek, sürekli uçağı geliştirmek müthiş bir finansman yapı istiyor. Mitsubishi sürekli artan maliyetlerle boğuşmak zorunda kaldı. Projeyi taşımakta finansal olarak da çok zorlandı.
Bölgesel pazar kavramında artan koltuk kapasitesi
Bu süreç detaylı çalışmalar ve karmaşık sertifikasyon gibi süreçler nedeniyle uzarken bir yandan da bölgesel uçak pazarında bazı değişiklikler olmuştu. Havayolları koltuk birim maliyetleri daha düşük uçakları tercih eder hale gelmişti. Bunun da anlamı daha fazla koltuklu bölgesel jetlere geçilmesiydi.
Bundan 25 yıl önce 30 koltuklu jetler yapılırlar bu kapasite aşama aşama 70, 90, sonrasında 120 koltuğa kadar çıktı. Series (Sonrasında Bombardier projeyi Airbus’a sattı ve A220 adı verildi uçağa) kapasiteyi 140 koltuğa çekti.
Mitsubishi’nin belirlediği 70-90 koltuk kapasiteli uçak pazar için küçük kalmıştı.
ABD’nin aldığı karar
ABD aldığı karar ile bölgesel uçak limitini 76 koltuğa çekti. Ağırlık limitlerini de 40 tona çıkardı. Değişen kararlar sektörü tamamen olumsuz etkilemişti.
Kurallar değişti
Bölgesel havacılık için sunulan avantajlar ortadan kalkmıştı. Operasyondan pilot maaşlarına kadar 76 koltuk ve üzeri uçaklar artık normal havayolları gibi uçuş gerçekleştirecekti.
Japonlar aldığı 450 uçaklık siparişle yatırımlarına devam ettiler. Hatta Bombardier şirketinin satışa çıkardığı CRJ200 bölgesel jet üretim hattını da satın aldılar. Projeyei MRJ ile birleştirdiler. Tüm projenin adı “Space Jet” oldu.
Salgın havacılık sektörünü olumsuz etkiledi
Tüm bu gelişmeler, 2020’de başlayan salgınla birlikte adeta duvara tosladı. Sonunda Japonlar kesin kararı aldılar. Mitsubishi Heavy Industries geçtiğimiz yıl ekim ayında yaptığı açıklamada, bir zamanlar Japonya’nın uçak imalat endüstrisini canlandırmak için abartılı bir girişime son vererek, bölgesel jet projesinin fişini çekeceğini söyledi. Japonlar bu projeye tam 7,6 milyar dolar harcamıştı…
Mitsubishi Heavy CEO’su Seiji Izumisawa düzenlenen basın toplantısında, “Pek çok kişinin büyük umutları vardı ve projeyi destekledi, bu nedenle projeyi bitirme kararı almamız çok talihsiz bir durum. Projeyi sürdürmek “oldukça fazla” yatırım ve zaman gerektirecek. Pazarın belirsizliği, toplam maliyetini öngörememek en büyük soru işaretleri. Bir özel firma projesi olarak uzun vadede geliştirmeye devam etmek için yeterli kaynağımız yok” demişti.
Japonlar ne öğrendi
Projenin durdurulmasının neden olduğu 7,6 milyar dolarlık kara deliğin tek tesellisi, öğrendiklerini gelecekte gelecekteki havacılık temelli programlar için kullanabilmek…
