Türkiye ve İsrail arasında uzun bir süre sonrasında tekrar diplomatik açıdan adımlar atıldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile İsrail Başbakanı Yair Lapid arasındaki telefon görüşmesinde, karşılıklı büyükelçileri geri gönderme kararı açıklandı. 2010 yılında Mavi Marmara ile başlayan krizde yeni bir sayfa açılırken bu durum özellikle savunma konusunda nasıl bir etki oluşturacağı merakla bekleniyor.
Türkiye, 1948 yılında kurulan İsrail’i tanıyan ilk ülkelerden biri olmuştu. 28 Mart 1949’da İsrail’in tanınması ile birlikte uzun yıllar Ankara-Tel Aviv ilişkileri karşılıklı çıkar, insan hakları ve ülkelerin egemenlik haklarına saygı temelinde şekillendirdi.
Savunma ilişkileri
Özellikle 1990’lar ve 2000’lerde iki ülke savunma konusunda derin iş birliklerine imza attı. Hava Kuvvetleri’nin bugün bile kullandığı, istenilen yerli mühimmatın takılabildiği F-4E 2020 Terminatör modernizasyonu, Israel Aircraft Industries (IAI) şirketi tarafından hayata geçirilmişti. Bir başka önemli proje de M60 tanklarının modernizasyonu olmuştu.
2000’lerin başında ise Türkiye İnsansız Hava Aracı (İHA) konusunda İsrail ille anlaşma yapmıştı. Heron-Gözcü adı verilen İHA sistemi envantere girerken görüntü aktarımı, motor bakımı gibi bir çok konuda sıkıntılar yaşanmıştı.
Mavi Marmara ve sonrası
2010 yılında meydana gelen Mavi Marmara, iki ülke arasında savunma iş birliklerinin durmasına neden olmuştu. Sonrasında 2016’da ilişkiler yeniden başlasa da 2018’de Türkiye, İsrail’in ABD’nin Kudüs’te büyükelçilik açmasını protesto eden Filistinlilere ateş açarak 60 kişinin ölümüne yol açması nedeniyle büyükelçisini istişareler için geri çağırmış ve İsrail’den benzer bir adım atmasını istemişti. Büyükelçiler bir daha Tel Aviv ve Ankara’ya geri dönmediği için o tarihten bu yana iki ülkedeki en üst düzey yetkili ‘de facto’ olarak maslahatgüzarlar oldu.
Gelişmiş ekipman ve teknoloji
Önümüzdeki dönemde Türkiye’nin ABD’den veya Avrupa’dan temininde zorlandığı optik, gelişmiş teknolojiye sahip ekipman, çeşitli hava savunma füzesi gibi konularda İsrail ile iş birliği olası konular arasında yer alıyor. Bu konuda bir çok engel, İsrail desteği ile aşılabileceği ifade ediliyor.
Ortak tatbikat
Bir başka konu ise ortak tatbikat. Bugün İsrail Hava Kuvvetleri uluslararası tatbikat konusunda Yunanistan ile önemli bir iş birliğine gitmiş durumda. Geçmiş yıllarda Konya’ya gelen İsrail uçakları katıldıkları Anadolu Kartalı Tatbikatları sonrasında gerilen diplomatik ilişkilerin ardından rotalarını Yunanistan’ın Girit Adası’na çevirmişti.
