Van’da akla gelen sorular

Tolga ÖZBEK

Sabahın ilk saatlerinde Van’dan gelen 7 şehit haberi yüreğimizi burktu. Öncelikle kazada şehit olan personelimize Allah’tan rahmet, yakınlarına, Polis Havacılık ailesine baş sağlığı ve sabır diliyorum. Emniyet Genel Müdürlüğü’ne bağlı Emniyet Havacılık Dairesi’ne ait EM809 kuyruk numaralı uçak, 12 Temmuz’dan bu yana bölgede uçuş gerçekleştiriyordu. 2015 model uçak, ABD’de Sierra Nevada Corporation tarafından yapılan değişiklik ile İKU haline getirilmiş ve Emniyet Genel Müdürlüğüne teslim edilmişti.

Terörle mücadelede İnsansız Hava Araçları (İHA) sistemleri ile birlikte İnsanlı Keşif Uçağı (İKU) da yoğun olarak kullanılıyor. Bu uçaklar, Emniyet Genel Müdürlüğü’nün yanı sıra Jandarma Genel Komutanlığı ve Kara Kuvvetleri Komutanlığı envanterlerinde de bulunuyor. İKU, 2 pilot ve 5 kişilik operatörden oluşan 7 mürettebata sahip. 

Gövde altında taşıdığı kamera ile 10 bin metre irtifadan görüntü alıyor. Farklı sistemler ile sinyal istihbaratı yapabiliyor. Termal olarak bölgenin taranmasını sağlıyor. Aktardığı bilgiler ile terör örgütüne nokta atışı ile müdahale gerçekleştirilebiliyor. İHA’lara göre en büyük avantajı bölgeye yüksek hızla gitmesi veya havada farklı noktalara ulaşarak hızla görüntü alabilmesi. 

KAZA VE AKLA GELEN SORULAR

Eldeki bilgi kırıntıları ile kazanın nedenini hemen söylemek çor zor. Bunun için kaza kırım uzmanlarının çalışmalarını beklemek, hazırlanacak raporlara ulaşmak çok önemli. Ben sadece buraya kaza sonrasında aklıma gelen soruları yazacağım:

1. Kontrol kaybı mı yaşandı?: Uçak yüksek irtifada görev yapıyordu. Acaba bir kontrol kaybı mı yaşandı? Uçak anormal duruma mı girdi? Böyle bir şeyin yaşanabilmesi için farklı olayların arka arkaya gelmesi gerekir. Örneğin buzlanma mı oldu? Motor kaybı mı meydana geldi? Pilotlar uçağı kontrol mu edemedi? 
2. Pilotlar neden acil durum bilgisi vermedi?: Yaşanan acil durumlarda yapılacak ilk şey pilotların uçağı uçurmasıdır. Sonrasında pilotlar yere bilgi verir. Gerekirse ‘emergency’ bilgisi ulaştırılır ve en yakın havalimanına iniş planlanır. Şu anlık elimizdeki bilgilere göre pilotlar hava trafik kontrolörü ile böyle bir bilgi paylaşmamış.
3. CFIT mi meydana geldi?: Havacılık kazalarının önemli bölümü CFIT olarak adlandırılan Maniaya Kontrollü Uçuş (Controlled Flight in to Terrain) nedeniyle meydana geliyor. Uçağın vurduğu Artos Dağı zirvesi, 2200 metre yükseklikte. Kingair 350i görevini tamamlıyor ve alçalma sırasında. Acaba böyle bir durum yaşandı mı?
4. Uçakta yangın başlamış olabilir mi? Bu tür çok sayıda elektronik sistem, kamera gibi teçhizat taşıyan uçakların başına gelen olaylar arasına sistem yangınları geliyor. Ani başlayan yangın, pilotların uçağı kontrol etmelerinin önüne geçmiş olabilir mi?
5. Terör saldırısı olabilir mi? Akla gelen bir başka soru ise bölücü terör örgütünün üsleneceği bir saldırı. Uçağa omuzdan atılan füze ile saldırı yaşanmış olabilir mi? Ancak İçişleri Bakanı Süleyman Soylu böyle bir durum olsa yapacağı ilk açıklamalardan birinin bu olacağını tahmin ediyorum.
6. Elektronik karıştırma yapılmış olabilir mi? Malum bölge karışık. Ermenistan ve Azerbaycan sınırında çatışma var. Türkiye Azerbaycan’ın yanında. Ermenistan sınırında İHA’larımız uçuyor. Düşük bir ihtimal ama bölgede bir elektronik karıştırma meydana gelmiş olabilir mi?
7. 

KINGAİR 350i

Amerikan Beachcraft tasarımı Kingair serisi, uzun yıllardır imaltta. Kendini ispat etmiş başarılı bir uçak. Milyonlarca uçuş saati uçmuş binlercesi havada. Emniyet ve performansı uygun operasyon maliyeti ile sunduğu için de böyle bir platform olarak kullanılıyor. Emniyetin yanı sıra aynı uçak tipi Jandarma ile Kara Havacılık envanterinde.

Umarım en kısa sürede kaza kırım ekiplerinin hazırladığı rapor kamuoyu ile paylaşır ve gerçek nedenlere ulaşabiliriz.