Çin C919 yolcu uçağı ile Boeing ve Airbus’a rakip oldu
Çinli imalatçı COMAC tarafından geliştirilen tek koridorlu yolcu uçağı C919’a China Eastern tekrar sipariş verdi. Havayolunun alacağı C919 sayısı, 220’e ulaştı. COMAC, kesin, opsiyonlar dahil toplam satış anlaşması yapılan uçak sayısının 1000’i aştığını açıkladı.
Çin, dünyanın en büyük yolcu uçağı pazarı. Yüksek nüfus, iç hattaki hareket ile birlikte havayolları çok ciddi sayıda uçak siparişi veriliyor. Örneğin Boeing’in yaptığı arıştırmaya göre sadece iç hat pazarı için 8 bin 540 uçak alacağı öngörülüyor.
Bu pazarı dışarı kaptırmamak için Çin uzun yıllardır çok ciddi yatırım yapıyor. Kurulan COMAC şirketi ilk olarak 1990’ların sonunda McDonnell Douglas’tan MD90 imalat hattını satın aldı. Çinliler, General Electric imalatı CF34 motorları ile birlikte uçağı bölgesel bir jet haline getirerek ARJ21 adını verdi.
Böylelikle modern yolcu uçağı pazarına adım atıldı. Çinliler için ARJ21’in kanatları o dönem Ukraynalı Antonov şirketinin mühendisleri çizmişti.
C919 Projesi
Bölgeselden sonra daha büyük uçak için Çin çalışmalara 2008’de başladı. Tek koridordu uçak için iki sınıfta 156 ila 168 koltuk kapasitesi ön görülmüştü. Motor konusunda ise Çin’in teknolojisi henüz yetmeyeceği için doğrudan yurtdışından alınmasına karar verildi.
Motor olarak ABD’den General Electric ve Fransız Snecma tarafından kurulan CFMI şirketinin Leap 1 motoru tercih edildi.
Proje başlarken 2014’te ilk uçuş, ardından da 2016’da teslimat öngörülüyordu. Ancak işler beklendiği gibi gitmedi.
İlk uçuş 2017’de gerçekleşti. Yaklaşık 5 yıl süren testlerin ardından Çinli havacılık otoritesi Eylül 2022’de Tip Sertifikası verildi. İlk teslim edilen uçak ile ilgili havayolu şirketinin hem pilot hem de teknik ekiplerin eğitiminin ardından Mayıs 2023’te yolcu taşımaya başladı.
Tolga Özbek C919 Projesini anlattı
Çin iç hatında uçak aldığı sertifika ile sefer yapabilir. Ancak yurtdışı satışı için dünyanın kabul ettiği ABD’nin otoritesi FAA (Federal Havacılık İdaresi) veya Avrupalı EASA (Avrupa Havacılık Emniyet Ajansı) büyük önem taşıyor.
Uçak projelerinde tasarımdan itibaren imalatçı otoritelerle birlikte çalışıyor. Ancak bu durum C919 için geçerli değil. Çin’in ABD ile ilişkileri sıkıntılı olduğu için COMAC, Avrupa’dan EASA üzerinden sertifikasyonu tamamlamak istiyor.
Ancak bu proje havacılık kadar dış ilişkilerin de büyük etkisi altında. Görüldüğü gibi işler sadece havacılık endüstrisi boyutunda değil. İşlerin nereye gideceği büyük merakla bekleniyor.
