Türkiye 1983 yılında kurulan laboratuvar ile milli ürünlere yerli çip üretiyor. TÜBİTAK BİLGEM bünyesindeki 55 mühendis gece gündüz çip teknolojisi üzerine çalışıyor.
Yerli füzeler, akıllı mühimmatlar, İHA ve SİHA’lar… Savunma sanayinin etkili ürünleri yerli foto dedektörleri ile daha güçlü. Hedefler tam isabetle vuruluyor.
Foto dedektör, çipler gibi yarı iletken teknolojisine dayanıyor. O foto dedektörler TÜBİTAK BİLGEM Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü bünyesindeki laboratuvarda üretiliyor. Gebze’deki kritik laboratuvar kapılarını TRT Haber’e açtı.
Dünyada her yıl yaklaşık 1 trilyon adet çip üretiliyor. Bu her kişi için ortalama 130 çip demek. Yenilenen teknolojilerle de çip kullanımı giderek artıyor.
Özel kıyafetli personel çalışıyor
Türkiye’de ise çip üretimi sınırlı. Ancak stratejik yarı-iletken ihtiyaçlar birinci öncelik. Özgün üretim teknolojileri kullanılıyor.
YİTAL sorumlusu Aziz Ulvi Çalışkan şu şekilde anlatıyor:
“Lazer arayıcı başlıklarda kullanılan füzelerdeki dedektörleri biz üretiyoruz ve yüzde yüz başarıları vardır. Bir tane bile sıkıntı olmadan hem teslimatta hem vurma doğruluğunda müthiş bir doğruluk ve başarı yaşanmıştır. Burada İHA’ların yerli olması mühimmatın yerli olması yarı iletken dedektörün yerli olması başarıda çok büyük bir etken olmuştur.
İki vardiya ile üretim yapılıyor. Sabah 8 akşam 5 arasında birinci vardiya, öğleden sonra 3 ile gece 23 arasında da ikinci vardiya var. İki vardiyada üretim yapıyoruz. Toplam 55 kişiyiz tasarımda ise 26 arkadaşımız var.”
Laboratuvarda elektronik mühendisleri, kimyagerler ve fizikçiler görev alıyor. Eğitimlerini Türkiye’de alan gençler arasından seçildiler.
Üretim bin metrekare temiz alanda gerçekleşiyor. Ortama en ufak partikülün girmemesi için önlemler üst düzeyde. Çalışanlar partikülleri önlemek adına kozmetik ürün dahi kullanmıyor.
Tesiste devre tasarımı, maskeleme, pul üzerinde test, devre testi ve yaşlandırma süreçleri yapılıyor. Ekipler arasında iş birliği üst düzeyde. Personeller cerrah titizliği ile çalışıyor.
200 adımda çip üretimi
Kimya mühendisi Fatma Betül Akgül Taner ise mikro çipin herhangi bir stres altında olmaması gerektiğini söylüyor:
“Dolayısıyla bir pul üzerine ne kadar sarsıntı verirseniz ne kadar hassas
davranmazsanız onun üzerine o kadar stres olacaktır. Bu stres neyi gösteriyor? Pul yüzeyindeki bükülmeye sebep oluyor. Bu bükülme de oluşturduğumuz mikroçip açısından istenmeyen bir durum. Dezavantaj bir durum. O yüzden maksimum hassasiyet ile davranmaya gayret ediyoruz.”
Üretim aşaması 200 adımdan oluşuyor. Mikroskop altındaki kontroller her aşamada tekrarlanıyor. Üretimde hataya yer verilmiyor.
Mühendis Ahmet Kartal şöyle konuşuyor:
“Teknolojisi yaptığımız iş nano, nano işlem, mikro seviyelerinde çok küçük işlemler dar işlemler yapıyoruz. Çok maliyetli iş. O yüzden hassas bir iş. Herkesin emeği var. Tüm 70 milyonun emeği var. Daha doğrusu milli bir iş yapıyoruz. Hassas olmaya çalışıyoruz.”
YİTAL milli devreleri üretiyor
Akıllı kimlik kartlarının bir kısmında yine YİTAL’in imzası bulunuyor. Türkiye’de üretilen ilk mikro işlemci yine bu laboratuvardan çıktı. Kaynak kodlardan yararlanılmadı. Askeri projelerde bu teknoloji daha da geliştirilerek kullanılacak.
Tüm Devre Tasarım Grubu Yöneticisi Yaman Özelçi, “Mikron teknolojisi, bu uzay
Marsa giden ya da F-16’larda da kullanılan teknoloji. Biz bu teknolojiye şu an erişmiş durumdayız ve şu an tamamen kendi hücre kütüphanemiz kendi tasarım akışımız kendi üretimimiz.” dedi.
Yarı-iletken devre elemanlarının elektronik cihazlarındaki maliyeti yüzde 15’lerde. Ancak tüm dünyayı saran çip üretim sıkıntısı var. Ülkeler çok büyük miktarlarda yatırıma yöneldi. Üretim kapasitesinde Tayvan ilk sırada. Ardından Güney Kore geliyor. Hollanda ise çip üretiminde kullanılan teknolojide öne çıkıyor.
YİTAL çipe ihtiyaç duyanlar için de hazırlıklarını tamamladı.
3 bin 500 vafor kapasitelerini olduğunu anlatan YİTAL sorumlusu Çalışkan, şu şekilde konuştu:
“Bir vafor dediğimiz zaman bahsettiğimiz boyut bu yüz milimetrelik silisyum vafor
çipin tasarımına bağlı olarak bir vafor da kaç tane kırmık olduğu kaç tane çip
olduğu çipin alanına bağlı. Bu burada görüldüğü gibi 200 adet de olabilir 1000
adet de olabilir. Dolayısıyla 3 bin 500 çarpı 200 de diyebiliriz 1000 de diyebiliriz.
Maliyet etkinlik açısından çok sınırlı ancak savunma sanayi açısından yüksek performans ve az miktar gerektirdiği için şu an laboratuvarımız savunma sanayi için hizmet verebilir. Faydalı fark yaratabilir durumdadır kapasite olarak.
Tasarım kiti geliştirdik. Eskiden kendimiz tasarlayıp kendimiz üretiyorduk. Tam özel tekniği ile çalışıyorduk fakat Türkiye’deki tasarım merkezlerine bir proses tasarım kitimiz hazırlanmadığı için hizmet veremiyorduk. Artık bu yıl proses tasarım kitimiz hazır. İsteyen TÜBİTAK BİLGEM’e başvurup bizim proses tasarımız kitimize ulaşabilir kendi tasarımlarını yapar ve biz de üretilebilir.”
Çip teknolojisi artık hayatımızın her alanında. Sağlıkta, ulaşımda ve haberleşmede. Özellikle elektrikli araçların hayatımıza girmesi ile ihtiyaç katlanarak artacak. Teknoloji geliştikçe de çipler daha fazla hayatımızda olacak.
