ABD, beşinci nesil savaş uçağı F-35’in Block 4’ü için yeni motor tartışması başlattı. Mevcut Pratt&Whitney tarafından geliştirilip üretilen F135 motoruna alternatif olarak General Electric motorunun geliştirmesi ve alternatif oluşturulması gündemde. Ancak bu tartışmanın en büyük odağı maliyetler.
ABD Hava Kuvvetleri Sekreteri Frank Kendall’a göre, F-35 programında kapsamlı değişiklerle ilgili bu soruların bir an önce çözülmesi gerekiyor. Bu soru: Hava Kuvvetleri, yeni, uyarlanabilir bir motoru finanse etmeye hazır mı? Jet motorumu, yoksa mevcut F135 motoru için daha bütçe dostu bir yükseltme mi seçilecek?
Daha yeni nesil motor
F-35 daha gelişmiş Block 4 varyantına geçerken, jetin yeni donanım ve yazılım güncellemelerini desteklemek için gerekli güce ve soğutmaya sahip olması için ya yeni bir motora ya da mevcut Pratt & Whitney F135 tahrik sisteminde bir yükseltmeye ihtiyacı olacak.
Potomac Subay Kulübü’nün ev sahipliğinde düzenlenen bir etkinlikte konuşan Kendall, “F-35’in geleceği hakkında bir karar vermemiz ve buna devam etmemiz gerektiğini düşünüyorum.” dedi.
Finansman sorunu
Soru, ABD ordusunun, Adaptif Motor Geçiş Programının (AETP) kapsamında, Pratt ve Whitney’in motorunun General Electric tarafından geliştirilen bir motorla rekabetle karşı karşıya olduğu ve Hava Kuvvetleri’nin motoru finanse edip edemeyeceği ile ilgili.
F135’i geliştirmek, sorunun daha düşük maliyetli cevabı. Bu motor F-35’in menzilini ve yakıt verimliliğini daha da artırabilir, ancak bunu yepyeni bir motordan çok daha az ölçüde yapabilir.
Bu yaz, General Electric ve Pratt & Whitney’in GE’nin XA100 ve Pratt’in XA101 adlarıyla iki farklı motorun testlerini tamamlaması planlanıyor.
AETP programının “teknolojik bir başarı” olmasına rağmen iki büyük engelle karşı karşıya olduğunu belirten Kendall, “Biri yüksek maliyet. Beş yıllık programda EMD’den[mühendislik, üretim ve geliştirme]geçmek ve bu programı sahaya sürülmeye hazır hale getirmek ve üretime geçirmek birkaç milyar dolara mal olacak. Diğeri ise şu anda olduğu gibi bu prototipler F-35’in üç varyantı için kullanılamayacak.” dedi.
F-35 motoru konusunda ortak fikir
GE’nin Başkan Yardımcısı ve Gelişmiş Ürünler Genel Müdürü David Tweedie, F-35’in geliştirilme aşamasıyla ilgili şu ifadeleri kullandı:
“GE’nin bakış açısıyla, bunun gerçekten kritik bir karar noktası olduğunu düşünüyoruz ve kararın ‘F-35’in tahrik sisteminin geleceği’ hakkında hayati öneme sahip olduğunu düşünüyoruz. Bence muhtemelen tüm endüstrinin ve hükümetin çoğunun hemfikir olacağı tek şey, bir şeyler yapılması gerektiğidir. Tartışma, hangi yolun izleneceğidir.”
Bu arada Pratt & Whitney, F-35 program ofisine bir dizi “gelişmiş motor teklifi” ile sunduğu F135’in yükseltilmiş bir versiyonunu savundu.
Şirketin F135 programının baş mühendisi Katherine Knapp Carney, Ekim ayında gazetecilere verdiği demeçte, en kapsamlı yükseltme paketinin F135’in menzilini ve itiş gücünü %10’a kadar artıracağını ve motorun termal yönetim kapasitesini iki katına çıkaracağını söyledi.
Sonuç olarak Pentagon hangi yöne gitmeyi seçerse seçsin, karar büyük olasılıkla Kongre’de incelenip son karara bağlanacak.
