Kaza, 10 Aralık 2021’de Colorado’da meydana geldi. Piper Malibu tipi uçak, kar ve buzlanma nedeniyle Emerald Dağı’nın tepesine düştü. Uçağın sahibi ve pilotu Clinton Devin (46), kazada hayatını kaybetti. Kazanın analizini ise Şeref Sezgin yaptı…
Turboprop Piper PA-46 uçağı ile Cody- Yellowstone meydanından kalkış yapan pilot Clinton Devin, 10 Aralık 2021’de akşam saat 19.00 sıralarında Colorado- Steamboat Springs Havalimanı (KSBS) için alçalma ve iniş müsaadesi istedi. Hava koşullarının olumsuz olduğu bölgede kar ve buzlanmanın etkili olduğu öğrenilirken, uçak, bir süre sonra radardan kayboldu. Bölgede arama- kurtarma çalışması başlatılırken, uçağın enkazı yaklaşık 12 saat sonra Emerald Dağı’nın tepesinde bulundu. Ekiplerce yapılan kontrolde uçağın pilotu ve sahibi olan Clinton Devin’in yaşamını yitirdiği tespit edildi.
Clinton Devin’in 10 yaşındaki uçağı 6 ay önce satın aldığı, fiyatının ise 1,6 milyon dolar olduğu öğrenildi. Öte yandan, Federal Havacılık İdaresi (FAA) tarafından yapılan ilk inceleme sonucu pilot Clinton Devin’in hatalı olduğu açıklandı.
İŞTE KAZANIN ANALİZİ VE TEKNİK BİLGİLERİ:
-Kaza yaşanan meydan bilgisi: Colorado-Emerald Mountain- (KSBS)- (6,882 feet )- ABD
-Uçak tipi: Tek motorlu turboprop Full IFR donanımlı
-Piper PA-46-500TP Malibu Meridian (N744Z)
Uçağın pilotu Clinton Devin
-PIPER PA46-500TP uçağı; kendi kategorisinde en başarılı uçak olarak biliniyor.
-850 beygir P&W CANADA PT6A-42 (Turbo-prop) motora sahip.
-Kabin basınçlı- 1 pilot 5 yolcu kapasiteli
-Kaza yaptığı bu uçağı Clinton Devin; 6 ay önce satın almıştı ve uçak 10 yaşında, 1,6 milyon usd. fiyata sahipti.
FAA detayları yayınladı:
Pilotun talep ettiği Jeppesen alçalma şekli Rwy 32 pisti için, RNAV (GPS)-E yaklaşması.
-Federal Havacılık İdaresi (FAA) otomatik gözetim yayını (ADS-B) verilerinin incelemesi sonucu Cody-Yellowstone meydanından kalkışına müteakip yaklaşık bir saatlik uçuş yaparak SPRINGS-Colorado meydanı için ATC den iniş talep etti.
-Pilot kendi insiyatifini kullanarak RNAV ile alçalma istedi.
-Ekteki Jeppesen kartından takip edebileceğiniz gibi, kısaca anlatayım sonrada pilotun yaptığı hataları detaylandıralım.
-Zor bir arazi olması sebebi ile prosedüre aynen uymanız gerekiyor.
-Bu meydan CAT- A ve B tipi uçaklar için uygun ve max. yaklaşma sürati 120 knot. olması gerekiyor. Yani bu meydana bir Boeing737 uçağı iniş yapamaz ve sadece genel havacılık meydanıdır.
-Meydan yaklaşması sadece turlu yaklaşma için yayınlanmıştır ve meydan 6,882 feet irtifadadır .. Alçalma miniması ise 7,980 feet tir.
Aşağıda yazdığım 6 bacaklı bir RNAV yaklaşmasının olması gereken iniş prosedürüdür.
1-Sırası ile IAF (Initial approach fix) ilk yaklaşma segmenti HABRO..Burada yüksek kalırsanız bekleme yaparak 11,300 feet irtifaya alçalmanız şart.
2-HABRO ve MABKY rutunu 11,300 feet.
3-MABKY-BUSTE –3,4 nm. ve 10,300 feete alçalma
4-BUSTE-PEXSA –2 nm. ve 9,700 feet. irtifada olmanız şart.
5-PEXSA’yı ve bir sonraki yol noktası olan WAKOR’a 2,4 nm mesafede ve 32 pist başından 2,2 nm uzaklıkta.. miniması ise ; 8,740 feet.
6-Son etabınız ise WAKOR’dan 7,75 derecelik bir alçalma açısı ile 6,882 feet irtifadaki Rwy 32 pist başı olması gerekiyor.
Son yaklaşmaya 100 knot ile fuul flap girilmesi durumunda çok derin bir varyo olan 1,365 feet/dk. alçalma açısı gerekli.
Bu arada alçalmada 8,000 feetin altına meydanı görmeden alçalmamanız gerekiyor, pas geçiş uygulanması şarttır. Bu pas geçişinde nasıl yapılacağı Jeppesen kartında belirtilmiştir.
Şimdi pilotun yaptığı uçuşu analiz edersek.
-Akşam saat 19,00 gibi alçalma için ATC ile görüşme yapıp RNAV’a başlıyor.
-Hava kapalı kar yağışlı ve görüş çok düşük.
-Paper Malibu uçağının sahibi 46 yaşındaki ”Clinton Devin” tecrübeli bir pilottu ve asla yapılmaması gereken kuralları uygulamadı.
-ADS-B verileri uçağın ilk yaklaşmaya başladığında BUSTE noktasına kadar nizami 10,300feet irtifanın altına inmemiş. Fakat o andan sonra hiçbir kurala uymamış.
-PEXSA, belirtildiği gibi kesinlikle 9,700 feet. irtifanın altına inilmemesi gereken işaret, kart üzerinde belirtilmesine rağmen burayı 9,100 feet. ile kat ediyor.
-WAKOR noktası geçilmesi gereken min. irtifa 8,740 feet. Pilot ise 8,200 ile tepeleri sıyırarak geçiyor.
-Pisti görmek için 7,800 feete kadar alçalıyor pist olmayınca pas geçmek istiyor. Ne oldu ise o andan itibaren yaşanıyor.
-Çok majör bir hata yapıp RNAV kuralları gereği son etaptaki 3 mili aynı 323 başta uçamaya devam ederken tırmanması ardından Rwy32 pistini kat ettikten sonra sola dönüş ile HABRO noktasına 18,000 feet. e tırmanması gerekiyordu.
-Pilot pist başına alçaldığı 7,800 feet irtifadan , pist başına 2,2 mil kala sola 360 derece tam geriye dönerek tırmanmaya çalışmış fakat 8,200 feet te dağa çarpıyor. Uçakta yatış açısı olunca tırmanma açınız minimum seviyelerde kalacaktır.
-Uçakta Turbo-prop 850 beygir P&W motorunuz dahi olsa 360 derecelik keskin dönüşte irtifa alması imkansızdır.
-Uçak henüz 300 feet irtifa alabilmişti ki ilk 8,200 feetteki ağaçlara çarpmaya başlayarak sonra yere temas ederek kazanın gerçekleştiği tespit ediliyor.
-Kaza anındaki hava raporu; yatay görüş 1 nm. ve bulut tabanı 1,200 feet./ Gece /sıcaklık -9 derece / Rüzgar 260 dereceden 5 knot.
KSBS 110055Z OTOMATİK 26005KT 1SM OVC012 M09/M09 A2995
Kazanın detayları ders niteliğinde. Yazmaktan hiç hoşlanmasam da kural ihlallerini anlatıyor olmak yeni pilot arkadaşlar için faydalı olacağı kanısındayım. Kazasız belasız bir yıl olması dileklerimle.
