Türkiye’nin uzay hedeflerinden biri olan ve 2023’te gerçekleştirilecek Ay’a insansız uzay aracı gönderilmesi için geliştirilen ilk hibrit motor testi Sinop’ta başarıyla gerçekleştirildi. Delta V Uzay Teknolojileri AŞ’nin geliştirdiği Sonda Roket Sisteminin (SORS) uçuş testine Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank katıldı.
Sinop’ta bir çok füze ve sistemin test edildiği merkezde yapılan deneme doğu rüzgarı altında yapıldı. Türkiye Uzay Ajansı Başkanı Serdar Hüseyin Yıldırım sosyal medya mesajında “İrtifa hedeflenmedi. Hibrid motorumuzun bu testteki yanma süresi bile “uygun şartlarda” bizi uzay sınırına ulaştırabilir. Detay verilerin merak edildiğinin farkındayım. Zamanı geldiğinde gururla paylaşacağız” dedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 9 Şubat’ta ilan ettiği Milli Uzay Programındaki hedeflere ilişkin çalışmalar aralıksız sürüyor. Programın en önemli kısa vadeli hedefi ise 2023 yılında milli ve özgün teknolojileri kullanarak Ay’a bir uzay aracıyla sert iniş gerçekleştirmek.
DELTA V GELİŞTİRDİ
Sistem, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayi Başkanlığının iştiraki olan Delta V Uzay Teknolojileri AŞ tarafından geliştirildi. 2017’de kurulan Delta V, uzay uygulamalarında kullanılabilecek kimyasal roket motoru teknolojilerinin geliştirilmesi, teknoloji gösteriminin yapılması ve ürün haline getirilmesi konusunda faaliyet gösteriyor. Bu kapsamda roket motorları, motor alt teknolojileri, sonda ve fırlatma sistemleri ile bu sistemler için test ve fırlatma alt yapıları geliştiriyor.
TEST ALANINI İNCELEDİ
Ziyarette Varank’a Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Mehmet Fatih Kacır, Sinop Valisi Erol Karaömeroğlu, AK Parti Sinop Milletvekili Nazım Maviş, Türkiye Uzay Ajansı (TUA) Başkanı Serdar Hüseyin Yıldırım, KOSGEB Başkanı Hasan Basri Kurt, Delta V Genel Müdürü Arif Karabeyoğlu ve SSTEK Savunma Sanayi Teknolojileri A.Ş Genel Müdürü Ahmet Çağrı Özer eşlik etti. Varank, fırlatma öncesinde test alanını inceledi. SORS’un montaj ve uçuş öncesi hazırlık aşamaları hakkında bilgi aldı.
TASARIMI BAŞLADI
Daha sonra açıklamalarda bulunan Varank, Milli Uzay Programı’nın hedeflerinden birinin 2023’te Ay’a sert iniş gerçekleştirmek olduğunu anımsatarak, “Şu an da uzay aracımızın tasarımına başladık.” dedi.
Sinop’ta DeltaV tarafından yapılan testler konusunda bilgi veren Varank, “Buradaki nihai hedef hibrit motorlu roketlerle beraber 100 km dediğimiz uzay sınırını aşabilmek.” dedi.
TARİHÇE KAZANDIRMAK
Yabancı bir firmanın (Virgin Galactic) hibrit motorlar kullanarak yakın zamanda uzayda seyahat gerçekleştirdiğini anlatan Varank, “İşte bu motoru biz test edebilirsek uzayda buna bir tarihçe kazandırabilirsek bu hibrit motorlarla uzay alanında önemli bir açılım yakalamış olacağız. Bu alanda Türkiye bir adım öne çıkmış olacak.” dedi.
Varank, Ay Görevi için yürütülen çalışmaların başarıyla ilerlediğini belirterek “Adım adım aya yaklaşıyoruz. Ay misyonundaki hedeflerimize yaklaşıyoruz.” diye konuştu
Varank, Milli Uzay Programındaki diğer bir hedef olan Türk uzay insanını uzaya göndermek konusunda da süreci hızlandıracaklarını belirterek bu göreve verilen ilginin farkında olduklarını aktardı.
Delta V Genel Müdürü Karabeyoğlu, ateşlemesi yapılan SORS’un dünyada kullanılan en ileri teknolojilerden birine sahip olduğunu kaydederek, “Sıvı oksijen ve parafin yakıt kullanan çok hızlı yanan ve yüksek performans ortaya koyan bir motordan bahsediyoruz.” dedi.
TUA Başkanı Yıldırım, Milli Uzay Programı’ndaki 10 hedefin tamamında ilerleme kaydettiklerini ifade ederek “2030 yılına geldiğimizde Türkiye bir uzay gücü olarak yerini alacak dünyada 7-8 ülkeden biri olacak.” diye konuştu.
10’DAN GERİYE SAYILDI
Bakan Varank ve beraberindekiler, oksitleyici olarak sıvı oksijen kullanan sondanın fırlatma öncesi dolum süreci ve diğer hazırlıklarının tamamlanmasının ardından fırlatma kontrol binasına geçti. Burada yapılan son güvenlik kontrollerinin ardından 10’dan geriye sayıldı ve SORS’un fırlatma testi yapıldı. Bakan Varank’ın komutuyla fırlatılan sonda roketi, Sinop’ta yapılan testi başarıyla geçti.
DAHA YÜKSEK İRTİFA
Delta V’nin, roketin irtifasının arttırılmasına ilişkin çalışmaları devam ediyor. SORS büyütülen tankı ile daha fazla oksitleyici kapasitesine sahip olacak. Böylelikle fırlatılan roket 100 kilometreden çok daha yüksek irtifalara da ulaşabilecek. İmalatı tamamlanan büyük oksitleyici tankının yer testlerinin Ağustos’ta yapılması, Eylül’de yapılacak fırlatmalarda kullanılması hedefleniyor.
Delta V tarafından geliştirilen ve uzay sınırını aşacak SORS’un itki sistemi dikey ateşleme testi ve “Ay’a Sert İniş” görevinde kullanılması planlanan hibrit roket motorunun testi nisan ayında yapılmış, testler tam başarıyla sonuçlanmıştı.
UZAY ORTAMINDA TEST
SORS, hibrit roket motorları konusunda Türkiye’nin ulaştığı başarı ve teknolojik yetkinliği göstermesi yanında, Ay Görevi için de önemli bir yapı taşı olacak. Ay Görevinde kullanılacak hibrit motorun kritik bileşenleri, SORS sistemi ile uzay ortamına çıkarılıp test edilecek ve uzay görevleri için uygunlukları teyit edilecek.
Hibrit roket motorları katı yakıt ve sıvı oksitleyicinin bir araya getirilmesi ile elde edilen yenilikçi roket sistemleri olup katı ya da sıvı sistemlerde bulunmayan emniyet, maliyet ve daha çevreci olma avantajlarına sahip.
YENİ NESİL FIRLATMA SİSTEMİ
Bu sistemler maliyetin öncelik haline geldiği ticari uzay faaliyetlerinde, maliyetin yanında güvenliğin ve çevre hassasiyetinin de ön planda olduğu uzay turizmi gibi yeni uygulama alanlarında talep edilir hale geldi. Hibrit yakıtlı roketler sayesinde yeni nesil fırlatma sistemleri, üst kademe itici motorları ve yörünge altı sistemlerin geliştirilmesi mümkün olabilecek.
