Çin’in Boeing ve Airbus’a rakip olmak üzere yola çıktığı C919 çok önemli bir aşamayı geçti. Uçak, ilk seferini bugün gerçekleştirdi. China Eastern Havayolları’nın C919’u, 128 yolcusu ile Şanghay-Pekin seferi yaptı.
Çin’in devlet havacılık şirketi COMAC (Çin Ticari Uçak Şirketi) tarafından tasarlanan uçak, Boeing’in 737 MAX ve Airbus’ın A320neo serisine rakip olması için tasarlandı. Koltuk kapasitesi iki sınıfta 158, tek sınıfta ise 174 olarak belirlendi.
Çinliler motor olarak CFMI imalatı Leap 1 olmasına karar verildi. COMAC 2011’de uçağın üretimine başladı. İlk uçuş ise 5 Mayıs 2017’de gerçekleştirildi.
Dünyanın en büyük iç hat kapasitesine sahip olan Çin’den uçağa çok sayıda sipariş geldi. C919 bugüne kada 583’e kesin, 120’si de kesin siparişe çevrilebilir opsiyon olmak üzere toplam 703 adet sipariş aldı.
İlk uçağı geçtiğimiz yıl sonunda teslim alan China Eastern’in toplam 20 adet C919 siparişi bulunuyor. Çinli şirket bu yıl sonuna kadar 4 adet uçağı teslim alacak.
Motor sorunu
Uçakta kullanılan Leap 1 motorunu imal eden CFMI şirketinin ortağı ABD merkezli General Electric ve Fransı Snecma. Ancak motorların Çin’e satılmasıyla ilgili olarak Şubat 2020’de soruşturma başlatıldığı konusunda haberler çıkmıştı.
COMAC şirketinin tersine mühendislik ile Leap 1 motoruna rakip çıkartabileceği iddiası ortaya atılmıştı.
Ancak dönemin ABD Başkanı Donald Trump, ulusal güvenliğin ticaret kısıtlamaları için gerekçe olmaması gerektiğini söylemiş ve General Electric şirketine motor satış yetkisi Nisan 2020’de verilmişti.
Çinliler alternatif motor geliştiriyor
Bu adımlara rağmen Çin, alternatif bir motor geliştirmek üzere çalışmalar yapıyor. AVIC Ticari Uçak Motor Şirketi ACE CJ-1000A adı verilen motor, ilk olarak Mart 2023’te Çin yapısı Y-20 uçağına takılarak uçurulmuştu.
Hangi batılı sistemler var
C919’a destek veren diğer batılı şirketler arasında avioniklerde Rockwell, kabin eğlence sistemlerinde Thales, uçuş kontrol sistemleri ve APU’da Honeywell, iniş takımlarında Alman Liebherr ve Avic gibi şirketlerle iş birliği yapıyor.
Menzili 5 bin 555 km
C919’un menzili ise 5 bin 555 km. Toplam 24 bin 917 litre yakıt taşıyabilen uçak, 0,78 Mach süratle uçabiliyor. En fazla seyir irtifası ise 12 bin 100 metre (39,700 feet).
Tam yüklü olarak 2 bin 125 metrelik pistten havalanabiliyor. İniş için gerekli minimum pist uzunluğu ise 1778 metre.
